Driedubbele mazzel

De receptioniste van het Spaanse hotel keek mij indringend aan. Met mijn paspoort in haar hand, alsof zij de zaak niet helemaal vertrouwde. Na enige tijd voerde zij dan toch mijn gegevens in het computersysteem in. En .... zag toen dat het goed was. Met een vriendelijke glimlach overhandigde zij mij de sleutel van mijn kamer. En vanzelfsprekend mijn paspoort.

Op die kamer aangekomen vroeg ik mij af waar die argwaan bij haar toch vandaan zou zijn gekomen. Achteloos opende ik mijn paspoort. En ..... zag dat het niet goed was. Ik bleek het paspoort van mijn vrouw meegenomen te hebben. Wat voor de receptioniste kennelijk geen reden was om mij de sleutel te weigeren. Terwijl de pasfoto toch echt in de verste verte niet op mijn tronie leek.

Diezelfde dag was er nog iets niet-alledaags voorgevallen. Bij een overstap in de Parijse metro weigerden de toegangspoortjes, die  bleven hermetisch gesloten. Terwijl er toch echt een bedrag van mijn rekening was afgeschreven. Daar sta je dan voor gesloten poortjes, terwijl de klok tikte en mijn aansluitende trein niet zou wachten. Gelukkig bood een Afrikaanse vrouw mij aan om met haar naar binnen te sneaken, een aanbod dat ik niet liet lopen. Kort en goed, vanaf dat moment was ik zwartrijder in de metro van Parijs.

Gelukkig liep het allemaal goed af. Bij thuiskomst maakte een alert familielid mij erop attent dat dat geen vanzelfsprekendheid was. Hij combineerde beide voorvallen. 'Wat nou Paul, als jij in de Parijse metro betrapt was. En iemand van de handhaving je om je paspoort had gevraagd?'.

Soms is het geluk meermaals per dag aan je zijde.

Paul Strijp, 28 december 2023

De burgemeester van Diemen houdt zich niet aan de regels

De gemeente Diemen weet niet wat haar overkomt. Zij doet gewoon haar werk, levert datgene waar de burgers op zitten te wachten .... en staat plots volop in de schijnwerpers. Een interview met de burgemeester in het FD, een bezoek van een groep topambtenaren van grote broer Amsterdam en de complimenten van de Ombudsman van de Metropoolregio Amsterdam.

Wat is het geheim van deze gemeente? Maak er geen potje van, zo vat de burgemeester het samen. Dat klinkt makkelijker dan het is. Want de gemiddelde overheidsorganisatie wijkt doorgaans niet af van voorgeschreven regels en protocollen. En maakt er dan -paradoxaal genoeg- niet zelden juist wel een potje van.

Afwijken van de regels als de situatie dat vereist, dat is precies wat Diemen wel durft. Het protocol schrijft voor dat bewoners van omliggende woningen opgevangen moeten worden in de plaatselijke sporthal, als er ergens explosief materiaal wordt aangetroffen. Dat doet Diemen dus niet. De gemeente stuurde de bewoners in een voorkomend geval naar een eetcafé. Die kregen daar niet alleen lekker te eten, zij voelden zich ook nog eens gehoord en gezien. De burgemeester en zijn vrouw gaven namelijk ook acte de presence. 

De burgemeester van Diemen is niet bang. Afwijken van de regels in de hedendaagse afrekencultuur is heldhaftig. Hulde voor deze man!

Paul Strijp, 27 december 2023

#diemen

Lachen met Laagland

Twee werelden die elkaar niet bereiken, op grote afstand van elkaar staan. En een overheid die ontroerend haar best doet maar onmachtig is om die kloof te overbruggen. Het toneelstuk Laagland in twee zinnen samengevat. Gezien op zondag 10 december 2023 in de Haagse Schouwburg.

De ene wereld die van het grootkapitaal. Die doet verwoede pogingen om nog rijker te worden. De energietransitie is daarvoor een uitgelezen kans. Aan de verkoop van waterwoningen valt goed te verdienen, zo is de inschatting. De mensen die zijn afgehaakt in onze samenleving vormen de andere wereld. Zij zien door die woningen hun gemeenschap verdampen. De woningen komen namelijk op de locatie van hun oude vertrouwde plas.

De wethouder weet wel raad met deze tegenstelling. Een keukentafelgesprek moet uitkomst bieden. Dat wordt een regelrechte farce. Het grootkapitaal krijgt alle ruimte 'omdat dat nu eenmaal in het coalitieakkoord staat'. De waterwoningen zullen en moeten er komen. En waarom investeert de gemeente dan niet in het vervoer van leerlingen van het speciaal onderwijs, zo willen de 'gewone mensen' van de wethouder weten. 'Dat is een andere portefeuille in ons college', krijgen ze van haar te horen. Als toeschouwer voel je een siddering, de vervreemding is compleet. Eerder begrepen deze mensen al niets van termen als zoekgebied en transparantie. 

Eric de Vroedt schreef dit stuk om ons te laten 'lachen om ons gedeeld onvermogen'. De toeschouwers in de Haagse Schouwburg hadden zo zien niet te klagen over hun leven. Zij hadden een zeer vermakelijke middag met dit toneelstuk. Maar valt er voor de gewone mensen eigenlijk wel iets te lachen? Met andere woorden: is dit stuk ook voor hun geschreven?

#laagland #hetnationaletheater

Paul Strijp, 27 december 2023

Impressionistische vloedgolf

 

Een warme vloedgolf die over je heen rolt, een golf van impressionistische topkunst. Zo voelt het betreden van Musée d'Orsay in Parijs. Om precies te zijn de vijfde verdieping van dat museum aan de Seine. Je doorvoelt de essentie van deze stroming. Een essentie die ergens omschreven wordt als de weergave van het tijdloze. Het tijdloze van de stations, op de brede lanen, in de café's, langs de oevers van de Seine. Daarbij speelden deze kunstenaars ook nog eens met het licht en de seizoenen.

De impressionisten van het eerste uur waren Paul Cézanne, Edgar Degas, Claude Monet, Berthe Morisot, Camille Pissaro, Auguste Renoir en Alfred Sisley. Deze groep was niet op zijn mondje gevallen. Weigerde de Parijse Salon, de groep die de invloedrijke kunsttentoonstelling organiseerde, om hen uit te nodigen? Dan hielden zij toch gewoon zelf een expositie. Dat deden zij maar liefst acht keer.

Het zijn vooral Cézanne, Degas met zijn beeldhouwwerk, Monet en Renoir die in het d'Orsay tentoon worden gesteld.

Pierre Auguste Renoir, Fillette au chapeau de paille, rond 1908

Claude Monet, Nymphéas bleus, 1916 - 1919

Claude Monet, La Rue Montorgueil, fête du 30 juin 1878, 1878

Pierre Auguste Renoir, Bal du moulin de la Galette, 1876

De eerste kamer op die vijfde verdieping is gewijd aan twee neo-impressionisten. Paul Signat en Georges Seurat. Hun werk kenmerkte zich door de wetten van de wiskunde. Zij werden ook wel pointillisten genoemd. Op uitnodiging van Pisarro sloten zij aan bij de laatste expositie van de impressionisten. 

Paul Signac, le Démolisseur, tussen 1897 en 1899

Oh ja, de tijd ontbrak om ook nog de werken van de postimpressionisten te bewonderen. Zoals Van Gogh en Gauguin. En op de terugweg naar Gare du Nord passeerden we het woonhuis van Seurat. Aan de Boulevard de Magenta, huisnummer 110.

Maar dat laatste is een onbetekenend detail dat niet mag ontbreken.

Paul Strijp, 30 september 2023 

Schimmels, om van te houden

Eigenlijk zijn ze nooit serieus genomen. Door biologen niet, door niemand niet. Maar ja, wat wil je? Ze passen ook niet in de classificatiesystemen voor dieren en planten. En verder roepen ze natuurlijk weerzin op. Bijvoorbeeld als ze op je teennagels zitten. We hebben het over schimmels.

Melrin Sheldrake, bioloog, schrijver en muzikant, brak met deze traditie. Hij schreef een fascinerend boek over schimmels. Waarom fascinerend?

Omdat Sheldrake beschrijft hoe schimmels, ondanks het ontbreken van hersenen, geavanceerde en complexe problemen kunnen oplossen. En hoe zij in staat zijn om met hun zintuigen hun omgeving  waar te nemen. Schimmels zijn informatieverwerkende, hersenloze wezens. Ooit van deze paradox gehoord?

Fascinerend omdat Sheldrake laat zien hoe schimmels kunnen bijdragen aan de oplossing van onze milieuproblemen. Zij zijn namelijk dol op de vieze omgevingen die mensen achterlaten. Die breken zij af. Schimmels zijn meesters in afbraak, in de ontbinding. Maar ook weer niet te beroerd om daarna iets nieuws op te bouwen. Zoals een bouwmateriaal dat is gemaakt van de buitenste laag van een speciaal soort paddenstoelen. Dat kan grafiet in lithiumbatterijen vervangen.

Ook fascinerend omdat Sheldrake duidelijk maakt dat schimmels echte netwerkers zijn. Het bindweefsel waaruit zij bestaan, mycelium geheten, kent géén centrale aansturing of planning. Aantrekken en afstoten van andere onderdelen lijkt vanzelf te gaan. Mycelium-netwerken zijn flexibele netwerken. 

Maar het belangrijkste van alles. Planten, dieren en mensen zijn afhankelijk van schimmels. Zonder schimmels geen leven op aarde. Zo zorgen zij voor het transport van stoffen tussen planten. Voeding en water bijvoorbeeld. De op schimmel gebaseerde antivirale stoffen kunnen de teruggang van bijenpopulaties stoppen. En paddenstoelen die de stof psilocybine produceren, kunnen door geestverruimende effecten op ons bewustzijn psychiatrische aandoeningen van mensen verminderen.

Je zou bijna van schimmels gaan houden.

Paul Strijp, 22 september 2023 

De de-mythologisering van ons eigen ongeluk

 

'Het verschil in geluk wordt steeds meer een kwestie van wat je er zelf van maakt. Van levenskunst.'

'We zijn langzaam maar zeker gelukkiger geworden en ik verwacht dat die lijn nog wel even blijft stijgen. (...) In Nederland zie je dat gemiddeld iedereen gelukkiger is geworden, maar de winst zit meer bij mannen dan bij vrouwen. Hoe dat komt, weten we niet precies.'

'Een van de voorwaarden voor een gelukkig leven is dat je geaccepteerd wordt, in elk geval door je moeder.'

'Goede ambtenaren blijken zelfs een belangrijkere voorspeller van geluk dan welvaart.'

'Je moet ook niet onderschatten dat alle problemen die in de krant staan (zoals die over de toeslagenaffaire, toevoeging van ondergetekende), uiteindelijk in veel gevallen leiden tot verbetering. Al jammerend houden we de samenleving op peil.'

'Sinds de jaren zeventig heeft de psychotherapie zich enorm ontwikkeld, er bestaat meer en beter aanbod en er wordt steeds meer gebruik van gemaakt. Daardoor is het aantal zeer ongelukkige mensen verminderd. (...) hoe meer psychiaters en psychologen een land heeft, hoe gelukkiger de mensen zijn. Het is net als met dokters. Hoe meer dokters in een land, hoe langer de mensen er leven.'

'De sociologie leeft van sociale problemen. En verdomme, uit onderzoek naar geluk bleek dat veel mensen gewoon gelukkig zijn. Uit mijn onderzoek bleek ook nog eens dat inkomensongelijkheid niet problematisch is voor geluk.'

'Bij ons, met een prima pensioenvoorziening en goede gezondheidszorg, zie je een lichte U-curve gedurende het leven. Daarin zitten jonge ouders op de bodem, die zijn het minst gelukkig. Op dat punt in je leven word je overbelast, en zit je redelijk vast aan je zorgtaken, je hypotheek. (...) Vanaf een jaar of 50 verandert dat. De carrière is gemaakt, de kinderen worden groter, de hypotheek is misschien al afbetaald. (...) Dan blijft het geluk nog redelijk stijgen tot je 70ste. Op een gegeven moment krijg je te maken met ouderdom en ziekte, zoals ik. Dat drukt de pret, maar minder dan je zou denken.'

'Tot mijn verbazing maakt het feit dat ik ongeneeslijk ziek ben me weinig uit. Dat verbaast me echt.'

Soms heb je dat weleens. Niet vaak, maar een enkele keer. Dat je in een artikel elke alinea wilt onderstrepen. Je betrapt jezelf onophoudelijk op uitspraken als 'interessaaaaant' of 'jeetje, inderdaad, geweldig, dat is zo'.

Vandaag zo'n artikel in de Volkskrant. Een demythologiserend -of dan in elk geval een hoogst relativerend- vraaggesprek met Ruut Veenhoven, de internationaal vermaarde geluksprofessor. Officieel hoogleraar 'sociale condities voor menselijk geluk'. Waarom de-mythologiserend? Omdat hij een groot aantal vooronderstellingen naar het rijk der fabelen verwijst. Zoals de gedachte dat we door social media en het bijbehorende gepolariseerde maatschappelijke klimaat, steeds ongelukkiger worden. Of dat we door onze zorgen over de klimaatverandering steeds meer in de put raken. En ook de boodschap van veel reclame-uitingen waarin jonge gezinnetjes hun geluk niet op kunnen, verdient een stevige nuancering.

Op zichzelf is zijn boodschap niet helemaal nieuw. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) laat ons al vele jaren weten dat de stemming in ons land zich het best laat omschrijven als: met mij gaat het goed, maar met de samenleving helemaal verkeerd. Dat neemt niet weg dat het goed is om deze boodschap ook nog eens op een andere manier uiteengezet te krijgen. We weten van gekkigheid eigenlijk niet hoe gelukkig we zijn. En hoe goed we het hebben in dit land. Bewonderenswaardig ook hoe Veenhoven zijn eigen ziekte draagt.

Tot slot. Nooit geweten dat ambtenaren zo veel bijdragen aan ons geluk.

Paul Strijp, 2 september 2023

Scheren met Gilette Fusion 5 van Jumbo is alléén voor de rijken

Het inflatie-spook waart nog steeds door Nederland, het leven is fiks duurder geworden. We zijn inmiddels gewend aan de gestegen prijzen van bijvoorbeeld levensmiddelen. En toch stuit je soms op een prijs waarvan je denkt: dit kan toch niet waar zijn?

Zoals die voor de scheermesjes van het merk Gilette Fusion 5 bij de Jumbo. Zonder blikken of blozen liggen die in het schap voor méér dan vijf euro per stuk. Een zoektocht op internet leerde dat deze mesjes bij andere aanbieders goedkoper zijn. Het blijft allemaal veel geld voor een scheermesje, maar goed, Gilette, dan heb je ook wat. Dacht ik.

‘Goh, waarom heb jij je vandaag niet geschoren?’, zo kreeg ik onlangs te horen. Mijn reactie was ietwat korzelig. Niet geschoren, niet geschoren, wat nou? Vanochtend heb ik mij nog geschoren met een gloednieuw mesje van Gilette Fusion 5. Maar verdraaid, als ik eerlijk ben ..... ik voelde de stoppeltjes op mijn gezicht. Hoe kon dat nou?

Ik ging erop letten en stelde vast dat zo'n mesje bij één keer scheren per dag, ongeveer vijf dagen meegaat. En dan is het bot. Gewoon hartstikke bot, op, pijnlijk in het gebruik. De berichten op internet waren iets optimistischer, die spreken van wel zes of zeven dagen. Dat is nog steeds aanzienlijk korter dan de gemiddelde levensduur van mesjes van andere merken. Kort en goed. Een scheerbeurt met een mesje van Gilette Fusion 5 kost ongeveer één euro per keer. Dat is een paar honderd euro op jaarbasis.

Een slotvraag in de geest van Louis van Gaal. Ben ik nu zo ouderwets dat ik de hedendaagse prijsontwikkelingen niet meer kan volgen? Of is een scheermesje Gilette Fusion 5 bij Jumbo inderdaad gewoon exorbitant duur?

Paul Strijp, 23 juli 2023

Moet dat nu echt, zo'n fietshelm?

 

Bij iedereen hoorde je eenzelfde reactie. 'Ja, dat is een goed en verstandig idee. Maar om daar nu aan te beginnen?'. Er was ook een afwijkend geluid hoorbaar. Eén iemand reageerde met de woorden: 'Dank voor je inspirerend verhaal. Ik ga de helm ook dragen, dan begrijpen mijn kinderen beter waarom ik dat aan hun vraag. Bovendien, als iedereen dat doet, dan komt de beweging van onderop. En hebben we geen wetgeving nodig.'

Wat was er aan de hand? De afgelopen week liet ik een aantal mensen weten dat ik een voornemen had omgezet in een actie. Ik draag voortaan standaard een fietshelm. Niet alleen op de race-, maar ook op de gewone fiets voor de kleine afstanden door de stad. De aanleiding? Aanhoudende berichtgeving over de risico's van het fietsen zonder helm, zie bijvoorbeeld dit pleidooi van een neuroloog. Aangevuld met de persoonlijke ervaringen van onze dochter die stage liep op de afdeling 'neurologie'. 'Pap, je wilt niet weten wat wij daar elke dag meemaken. Jonge mensen die zonder helm veel te hard gereden hebben op een elektrische fiets. En die met blijvend hersenletsel door het leven moeten.' Mijn persoonlijke observaties maakten de aanleiding compleet. Amsterdam is een levensgevaarlijke fietsstad geworden.

Het moet gezegd, de acceptatiefase heeft ook bij mij even geduurd. Je staat in je pak en wilt naar je werk. Moet dat nu echt, zo'n ding op je hoofd? Met welk kapsel kom je wel niet aan op kantoor? En de kans op een ongeval is toch heel klein?

Dat iedereen zijn eigen afweging moge maken. Misschien kunt u daarbij uw voordeel doen met deze overpeinzing.

Paul Strijp, 16 juli 2023

Europa moet Sint Antonius aanroepen

 

Op een en dezelfde dag twee ervaringen die op het eerste oog niets met elkaar te maken hebben. Maar ervaringen waarvan je aan het einde van diezelfde dag zegt: dit kan toch geen toeval zijn?

Vandaag een bericht in NRC Handelsblad over de grote Europese onverschilligheid. De essentie? Europese landen reageren nauwelijks nog op de grote scheepsramp bij Griekenland. Een ramp waarbij tussen de 400 en 750 migrantendoden te betreuren vielen. Dit keer vooral veel vrouwen en ongeveer 100 kinderen. Ook minister-president Rutte vond het niet meer de moeite waard om een tweet de wereld in te slingeren. Is Europa gewend geraakt aan verdronken migranten, vraagt de krant cynisch.

Een bezoek aan de basiliek Sint-Antonius in Padua voerde langs het graf van de gelijknamige heilige. Gestorven in 1231 in dezelfde stad. De heilige aan wie de popgroep Rowwen Hèze nog een muzieknummer heeft gewijd.

Antonius is de patroon van onder meer de schipbreuk, van vrouwen en kinderen.

Wat moet er gebeuren om de Europese onverschilligheid af te werpen? Zou de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, er niet goed aan doen om de heilige Sint Antonius aan te roepen? Of om met haar commissie Padua te bezoeken?

Misschien dat dergelijke acties nog enige aandacht trekken.

Paul Strijp, 17 juni 2023

#europeancommission #nrchandelsblad

Beren op de weg

'Een fijne vakantie gewenst'. Een licht ironische wens die ik een paar maanden geleden van een familielid ontving. Waarom ironisch? Omdat de wens vergezeld ging van een nieuwsbericht. In Trentino, een autonome regio in het noorden van Italië, was een jogger door een beer aangevallen, met dodelijke afloop. En laten wij onze zomervakantie nu net in deze regio geboekt hebben. Vreselijk tragisch verhaal natuurlijk, gruwelijke dood. Maar deze tragiek hoort bij het leven, dacht ik nog, wij zouden hier van onze welverdiende vakantie gaan genieten. En dat joggen door het bos, dat moesten we dan maar even niet of ergens anders gaan doen.

Bij aankomst bleek ons huisje behoorlijk geïsoleerd te liggen in de bossen van Val del Sole. Na de eerste nacht vatte ik het plan op me eens wat verder te verdiepen in het gebied waar wij zaten. Ik herinnerde me het bericht van dat familielid en vroeg me af: goh, waar zou dat ongeluk met die jogger eigenlijk zijn gebeurd? Het was alsof mijn hart stilstond. Dat was precies 1,3 kilometer verderop. En hier zaten we dan, in dat prachtige huisje, geïsoleerd in de bossen. Als je hier 'mama' riep, was er werkelijk niemand die je hoorde.

Onwillekeurig begon ik te Google-en, dat ging vanzelf, het was alsof ik hiervoor niet eens opdracht hoefde geven. In nauwelijks tien minuten had ik mij ervan vergewist dat de beren-populatie in het gebied gestaag groeide, dat er nu maar liefst 100 beren leven en dat de kans op een ontmoeting van een mens met één van die lieverdjes 'reëel' is. Het dorpje is nog steeds in rep en roer en de autoriteiten verklaren de huidige situatie niet onder controle te hebben. Van lieverlee hebben zij maar een commissie ingesteld die moet adviseren. Dat kan dus nog wel even duren, een commissie, dat zal in Italië vast niet sneller gaan dan in ons land. Maar niet getreurd. Er is een handleiding 'wat te doen als ik een beer tegenkom?' en bij de outdoor-shop kun je zelfs beerspray kopen.

Prachtige voorzorgsmaatregelen allemaal. Deze konden niet verhinderen dat het vooruitzicht van een ontspannen vakantie verdween als sneeuw voor de zon. Zag ik mijzelf elke dag mijn spray in de rugzak doen? Ook kwamen er allerhande morele beren-dilemma's in me op. Had de verhuurder van het huisje ons ook niet moeten wijzen op deze situatie? Of valt dit allemaal onder de verantwoordelijkheid van de huurder?

Ik gunde mezelf geen tijd om deze dilemma's te verkennen, we hebben een vakantie nog nooit zo subiet afgebroken.

Paul Strijp, 15 juni 2023

Naschrift

Toeval of geen toeval, de dagen na de publicatie van deze overpeinzing verschenen de volgende berichten in de media.

https://www.nu.nl/300985/video/beer-rent-door-italiaans-dorp-bij-gardameer.html

https://nos.nl/artikel/2479243-man-in-arizona-meegesleept-en-gedood-door-zwarte-beer

Wat was er nou zo schandalig aan het werk van Gustave Courbet?

Een halfuur vóór sluiting konden we nog net even naar binnen. In het museum van Gustave Courbet in Ornans. En een halfuur later stonden we dus weer buiten. Verrijkt met een vluchtige blik op het oeuvre van deze schilder. Met veel dieren en landschappen. En met portretten van familieleden, zoals van zijn zus Juliette.

Bij het verlaten van het museum kreeg ik nog net mee dat Courbet tijdens zijn leven best omstreden was. De beste man stond bekend om zijn ‘schandalen’. Uhhh, dacht ik, hoe zit dat? Zijn werken leken toch allemaal heel keurig en braaf. Een man die water en natuur als inspiratiebronnen had, was is daar mis mee?

Akkoord, die vagina op het schilderij L'origine du monde in dat kleine kamertje waar ook meteen twee suppoosten in je nek stonden, detoneerde enigszins. En dat zou in zijn tijd (1819 - 1877) best voor enige ophef gezorgd kunnen hebben. De vraag liet me niet los, ik besloot wat aanvullende research te plegen. Mijn belangrijkste bevindingen.

Courbet behoorde tot de realisten, een stroming in de schilderkunst die het alledaagse leven als uitgangspunt nam. Dat klinkt niet spectaculair, maar was in zijn tijd niettemin vernieuwend. Immers, het waren vooral het classicisme en de romantiek die de boventoon voerden. Courbet liet juist de rauwe werkelijkheid zien, maakte deze niet mooier dan hij was. Het portretteren van gewone mensen viel niet altijd goed bij de adel. Die vond dat onbeduidend, een vervuiling van de schone kunsten. Voeg daar nog de opwinding bij over een enkel naaktwerk en een incident in Parijs in 1871 samen met zijn anarchistische vriend Proudhon, en de voedingsbodem voor schandalen is snel gelegd.

Savoir pour pouvoir luidde zijn devies. Courbet was een onafhankelijke geest.

Paul Strijp, 8 juni 2023

Bronnen

- https://nl.wikipedia.org/wiki/Gustave_Courbet

- https://www.tijd.be/cultuur/algemeen-kunst-premium/tentoonstelling-toont-gustave-courbet-150-jaar-na-diens-schandalen/1367110.html

- https://www.cultuurarchief.nl/kunstenaars/courbet-gustave-1819.htm

Vluchtige vriendelijkheid in het Franse bakkerijtje

 

Er pasten drie, hooguit vier klanten in het Franse bakkerijtje. Ergens in het oostelijk deel van de Bourgogne. Maar het was fascinerend wat er in deze micro-kosmos gebeurde.

Het meisje dat de klanten hielp, straalde. Bij alles. Bij het in ontvangst nemen van de bestelling. 'Deux baguettes, monsieur? Mais bien sûr.' Bij het inpakken van die bestelling, bij het in ontvangst nemen van de betaling en zelfs bij het overhandigen van het wisselgeld. Een brede glimlach, een über-vriendelijke toon. Je voelde iets gebeuren in dat kleine winkeltje. Je voelde jezelf even beter voelen. 

 

Deze ervaring deed mij denken aan de theorie over eenzaamheid. En over de vluchtige vriendelijkheid van vreemden. Hoe klein ook, maar een snelle groet of glimlach van een onbekende kan een positief effect hebben op onze mentale gezondheid. Glimlach eens naar vreemden die u passeren. Zelfs ontmoetingen die slechts dertig seconden duren, kunnen leiden tot een blijer gevoel.

Het werkt, echt.

Paul Strijp, 7 juni 2023

Verstilling bij ge-hype-te Vermeer

De suppoost van het Rijksmuseum tolde op zijn benen. Hij had in zijn lange loopbaan al heel wat top-exposities meegemaakt, zo vertelde hij. Maar deze over Johannes Vermeer sloeg alles. 'Mijnheer, het is een gekkenhuis. Nu al bijna een miljoen bezoekers, ze komen uit alle landen. En als ze er niet in slagen om een kaartje te bemachtigen, dan staan ze huilend bij de kassa'. Is Vermeer dan echt de allerbeste schilder die Nederland ooit heeft voortgebracht? Ach, daar had onze suppoost zo zijn eigen ideeën over. 'De marketing van deze tentoonstelling is zó goed. Vermeer is helemaal ge-hype-d'.

De gekte rondom de expositie staat in schril contrast tot het werk van de kunstenaar. Met als één van zijn bekendste werken Gezicht op Delft, geschilderd in 1660 - 1661. Geen drommen mensen, maar een handjevol burgers op de Hooikade. 

Zijn overige schilderijen kenmerken zich door kleinschaligheid, het alledaagse leven en verstilling. Met meestal één geportretteerde persoon. Bezig met een kantwerkje of een muziekinstrument zoals een virginaal. Of gewoon in zichzelf verzonken, met een brief die voor de -misschien wel amoureuze- verbinding met de buitenwereld zorgde. Zoals dit schilderij, drie jaar vóór Gezicht op Delft.

Verstilling, misschien is dat wel wat de massa zoekt als tegenwicht voor de huidige tijd.

Paul Strijp, 28 mei 2023

Bij het Muiderpoortstation: fietsenmaker-oude-stijl

Dat was even slikken. De fietsenmaker wilde mijn platte band best herstellen. Dan deed hij er gewoon een nieuw binnenbandje in, aan  plakken begon hij niet meer. Dat deed hij al in geen eeuwigheid meer. Kosten voor zo’n nieuw binnenbandje: 25 euro. Hmmm, doet u dat dan maar, zei ik met pijn in het hart.  Een eigen poging om de band te plakken was immers jammerlijk mislukt. En de nostalgie en het verlangen naar de fietsenmaker die met een emmer water het gaatje opzoekt, dat met een schuurpapiertje bewerkt om dat gaatje tot slot met solutie te plakken, die moest ik maar eens overboord gooien. Die fietsenmaker, die bestaat gewoon niet meer. The times, they are a'changin zong Bob Dylan vele jaren geleden al, nietwaar?

Die nieuwe binnenband, die hield een week stand. Toen liep hij langzaam leeg. Dus wéér een nieuw binnenbandje, wéér 25 euro, wéér even slikken. Om na een week te constateren, als in een slechte B-film, dat ook die tweede binnenband het na één week voor gezien hield. Een derde dan maar? Dat werd mij te gortig. Een zekere radeloosheid maakte zich van mij meester. En toen verscheen, als ware het een sprookje, mijn dochter plots ten tonele. 'Pap, bij het Muiderpoortstation, daar zit een goede fietsenmaker. Die plakt de band wel nog voor je.'

Het bleek géén sprookje of fictie. De  fietsenmaker bij het Muiderpoortstation beloofde mij zolang te zoeken tot hij het onderliggende probleem ontdekt had. De beste man hield woord. Een ietsie-pietsie klein stukje glas, nauwelijks zicht- of voelbaar, had zich in de buitenband genesteld. Elke nieuwe binnenband à raison van 25 euro zou uiteindelijk het loodje leggen en aan dit mini-scherfje ten onder gaan. Zonder deze man had het ritueel zich eindeloos kunnen herhalen, als een waar perpetuum mobile. Hij was er wel even mee bezig geweest, zo maakte hij subtiel duidelijk. Geen routine handeling dus.

'Betaal me maar 10 euro', zei hij bescheiden. Dat werd mij te gortig, een vette fooi werd zijn deel.

Je hebt ze nog, die fietsenmakers-oude-stijl.

Paul Strijp, 21 mei 2023

Reactie van de fietsenmaker van het Muiderpoortstation, d.d. 23 mei 2023

Beste mijnheer Paul,

Dank u wel van harte. U hebt ons zeer tevreden gesteld. Als consument ben ik ook wel vaak genieter, maar ik vind als consument niet fijn om voor het onterechte te betalen. Het zelfde wil ik ook voor onze klant. Ik vind dat het eerlijk moet zijn en niet onnodig in de kosten jagen. 

Ik en mijn collega is u zeer dankbaar:)

  

Een bezoek aan het Grachtenmuseum is een klinische ervaring

 

Het heeft een week geduurd voordat ik wist wat ik nu eigenlijk echt van dit bezoek vond. Het bezoek met mijn zoon aan het nieuwe Grachtenmuseum aan de Herengracht in Amsterdam. Maar na die week wist ik het: dat bezoek was een dubbele ervaring, waarbij het klinische overheerste.

Aan de ene kant een heel behoorlijke inhoudelijke introductie op de geschiedenis van de grachten. Met veel aandacht voor de Gouden, de zeventiende Eeuw. De eeuw waarin de grachten werden aangelegd en Amsterdam in korte tijd zeer welvarend werd. Met opvallende parallellen met onze tijd: immigratie en ruimtetekort. En met zo af en toe een vileine bijzin. Zoals: Amsterdam mag dan altijd gastvrij en tolerant zijn geweest, daar lagen pragmatische overwegingen aan ten grondslag. Lees: een welbegrepen eigenbelang om de handel te stimuleren.

En dan die andere kant van de medaille. Normaal gesproken heeft een museumbezoek iets naar-binnen-gerichts. Je staat voor een schilderij, bent in jezelf verzonken en loopt nog eens terug naar het portret dat je een half uur eerder hebt aanschouwd. Dat gebeurt in het Grachtenmuseum allemaal niet. Hier word je voortgestuwd. Door de vijf à zes vertrekken waar de audiovisuele tentoonstelling plaatsvindt. Strak afgemeten allemaal. Een klok aan de muur geeft op de seconde precies aan, wanneer je naar binnen mag. Wil je de tuin van het pand zien waarin het Grachtenmuseum is gehuisvest? Dat kan. De luiken gaan open om zich na een zekere tijd weer hermetisch te sluiten.

En dan is de audiovisuele tour afgelopen. Je gaat in het monumentale pand op zoek naar andere exposities over de grachten. Die zijn er niet. Wel is er een verloren tentoonstelling van een schilder over Amsterdam, niet eens over de grachten. Dat was het dan, dan sta je weer buiten.

Het Grachtenmuseum is ingericht voor het snel doorgeleiden en verwerken van grote stromen toeristen. Daar is niks mis mee, maar de allure van het pand suggereert een contemplatiever museum. Een museum waar je uren kunt grasduinen.

Nu zijn er bij de ingang nog twee jonge mensen waar je je museumjaarkaart kunt laten scannen. En waar je je 'device' in ontvangst neemt voor de audiovisuele tour. Ik voorspel dat die mensen er over een paar jaar niet meer zijn. Het Grachtenmuseum is dan personeel-vrij, de ontvangst van bezoekers is dan overgenomen door een robot.

Dat het niet zo ver mag komen.

Paul Strijp, 6 mei 2023

#grachtenmuseum

Correctie op de gelukstheorie

 

Vol trots vertelde ik haar wat ik diezelfde week had geleerd over geluk. Tijdens een theatervoorstelling van Lucas de Man. https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/lees/biografieen/m/lucas-de-man.html Die vroeg aan de bezoekers: hoeveel procent van uw geluk heeft uzelf in de hand? Dat blijkt 40% te zijn.

De helft van ieders geluk is genetisch bepaald. Deze zit dus in je DNA. De één komt kennelijk met een groter 'erfelijk gelukspakket' ter wereld dan de ander. 10% wordt veroorzaakt door externe omstandigheden. Zoals tegenslagen die je niet in de hand hebt, een zelfmoord van een dierbare bijvoorbeeld. De resterende 40% kun je beïnvloeden. Door het produceren van positieve gedachten.

Van die 10% wilde zij wel eens meer weten. Hoe zit dat precies? Ik reproduceerde wat ik daarover gehoord had. De mens blijkt bijzonder veerkrachtig. Na een tegenslag daalt het geluksniveau tijdelijk. Om naar verloop van tijd weer terug te keren naar het oude peil.

Zij liet een pauze vallen. Hmmmmm. Is dat nou wel zo? Zij kende iemand die verlamd was geraakt door een ongeval met een mountainbike. Deze persoon was daarna voor zijn leven aan een rolstoel gekluisterd. Zijn zoontje was ook nog eens gehandicapt ter wereld gekomen. En door dat alles leek zijn relatie te kapseizen. Of die persoon ooit nog naar zijn oude geluksniveau zou terugkeren? En wat dacht ik wel van alle slachtoffers van de aardbevingen in Syrië en Turkije?

Ik moest haar in het gelijk stellen. Dat 10%-deel van de gelukstheorie moet vast genuanceerder.

Paul Strijp, 4 maart 2023   

Intergenerationeel respect in de Radetzky Mars van Joseph Roth

'Niemand huilde om de dode. Alles bleef droog en plechtig. Niemand sprak aan het graf. (...) Er werd een eenvoudige, militaire steen op zijn graf geplaatst, waarin met smalle, zwarte letters behalve naam, rang en regiment de trotse bijnaam "De held van Solferino" was gegraveerd. (...) Er bleef dus weinig meer over van de dode dan die steen, een vergeten roem en een portret. Een boer loopt in het voorjaar over de akker .... en later, in de zomer, golft boven het voetspoor van zijn voetstappen de zegen van het graan dat hij heeft gezaaid.' (p.26)

Een beklagenswaardig figuur, die held van Solferino, zou je zo zeggen. Toch is hij in de roman 'Radetzky Mars' van Joseph Roth de held. De held had het schot dat op keizer Frans Joseph was gericht, opgevangen.

Gelukkig genoot de held het eeuwige respect van zijn kleinzoon.    

'De nieuwsgierigheid van de kleinzoon draaide voortdurend rond de vergeten figuur en de verloren gegane roem van zijn grootvader. Soms, op stille middagen - (...) - klom Carl Joseph op een stoel en bekeek het portret van zijn grootvader van dichtbij. (...) Elke zomervakantie vonden de stille gesprekken tussen kleinzoon en grootvader plaats'. (p.42)

'Hij leefde in de schaduw van zijn grootvader! Dat was het! Hij was de kleinzoon van de held van Solferino, de enige kleinzoon. (...) Hij was de kleinzoon van de held van Solferino!' (p.77)

'Moedig word ik alleen als ik aan de oude held van Solferino denk'.

Over intergenerationeel respect in een afbladderend Habsburgs keizerrijk.

Paul Strijp, 10 februari 2023

 

De fauvist Van Dongen had zijn schaapjes op het droge

'Hij weet de juiste kunstcritici voor zich te winnen, wordt gecontracteerd door toonaangevende galeries en neemt deel aan spraakmakende tentoonstellingen'.

Kees van Dongen had ambitie. Ambitie om bij de top van de Franse schilderkunst te horen. Bij Matisse, Braque en Picasso. 'Een scherp gevoel voor netwerken en kansen', lezen we op de speciaal aan hem gewijde tentoonstelling. Van Dongen spreidde zijn kansen, gunde iedereen wat. Zijn missie is pas geslaagd als hij is doorgedrongen tot de kopgroep van de Parijse avant-garde.

Je zou bijna vergeten dat Van Dongen behalve netwerker een veelzijdig schilder was. Met expressieve landschappen, het Parijse uitgaansleven, vrouwenportretten. Later met een oriëntalistische en exotische inslag onder invloed van zijn reizen naar Spanje en Marokko. Hij sluit zich aan bij de fauvisten, de primitieve 'wilden'. Zij onderscheiden zich door een krachtige penseelstreek en expressief kleurgebruik. Op het zelfportret staat Van Dongen als vurig anarchist met lange baard. Hij wil het beeld van 'jonge wilde' onderstrepen.

foto van Van Dongen in zijn atelier

zelfportret, 1909

Hij eindigt overigens als schilder van de internationale elite en jetset in Parijs. Missie geslaagd, schaapjes op het droge.

Paul Strijp, 10 februari 2023

(Bron: Singer Museum, Laren, februari 2023)

Geen versche koffie voor Joden

Pats, die kwam binnen. Fietsen, lachen, spelen, werken. Op zijn Amsterdams. Dat wil zeggen: met lef en humor. En op zijn tijd ook matten, ruzie maken. Dat is het dominante beeld van de tentoonstelling ‘Al die Amsterdamse mensen’ in het Stadsarchief. Met foto’s uit de periode 1935 - 1975. 

En dan plots die foto van Frits Rotgans. Van dat café aan het Amstelveld 21. Zo ging dat dus tussen 1942 en 1944. Niet alleen grootschalige deportaties. Neen, ook heel subtiele uitsluiting. Zeg maar gerust apartheid.

Tja, en na de oorlog ging het leven toch weer gewoon door. Dat is ook de les van deze tentoonstelling.

Paul Strijp, 30 januari 2023

 

Eetcafé 1900 hoort in de Lonely Planet

In dit eetcafé viert men het feest van de diversiteit. Internationale studenten, gezinnen met jonge kinderen die op de barkruk klimmen en nauwelijks met hun koppie boven het buffet uitsteken, tachtigers, Maastrichtenaren en toeristen. Jaren zeventig muziek: Blondie, Boudewijn de Groot, Al Stewart. De gastheer is royaal. Waar glaasjes wijn tegenwoordig tot een bescheiden bodempje beperkt blijven, doet deze man niet kinderachtig. Na twee glazen heb je het gevoel al een hele fles achter de kiezen te hebben. Ook de porties zijn royaal en de kaart is uitgebreid. Geen exquise, maar gewoon heel veel lekkere gerechten.

Beetje Rotterdams, lijkt het wel. Doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg. En …. geen stress. Soms moet u misschien wat langer wachten, lees je op de kaart. Maar de uitleg stemt tot tevredenheid: we zijn geen snelbuffet. Ook nog nooit een eetcafé gezien waar zo veel gasten tevreden naar huis gaan. En die tevredenheid ook benoemen. ‘Bedankt, Boy. We hebben een geweldige avond gehad’. Voor Boy zelf is het allemaal niet zo bijzonder. Hij zet gewoon de traditie voort die zijn ouders 35 jaar geleden zijn begonnen. Lekker en gezellig eten voor de buurt tegen een schappelijke prijs.

Dit eetcafé hoort in de Lonely Planet, het vermaarde internationale reistijdschrift.

Paul Strijp, 15 januari 2023

De Amsterdamse Joffers waren niet onder de indruk van Piet Mondriaan

De Amsterdamse Joffers. Een groep vrouwen, allen geboren in de late negentiende eeuw, die geen zin hadden om in het huwelijk te treden. Zes van de acht hielden woord en bleven vrijgezel. Maar wat belangrijker was, deze vrouwen schilderden met elkaar. Voornamelijk stillevens en portretten. Zoals het schilderij van Jacoba Surie (1879 - 1970), geheten ‘Stilleven met pijp en beeldje’.

Een keurige en brave groep dames, zou je zo zeggen. Temeer omdat ze ook nog eens onberispelijk gekleed waren. Maar zo volgzaam waren zij nu ook weer niet. Toen de Rijksacademie in 1895 de mogelijkheid bood om ‘naar levend naaktmodel’ te werken, maakte Coba Ritsema (1876 - 1961) daar maar al te graag gebruik van. Met krijt op papier voltooide zij een academiestudie van een discuswerper. Enige vroege emancipatie was de dames dus niet vreemd.

De Joffers hielden vast aan hun traditionele werkwijze. En gingen niet mee met vernieuwende en abstracte stijlen zoals die van tijdgenoot Piet Mondriaan. Vooral Lizzy Ansingh (1875 - 1959) moest daar niets van hebben. Zij ontwikkelde haar eigen stijl en schilderde poppen met menselijke eigenschappen. Zoals het schilderij ‘De poppen aan ‘t dansen’.

En gevraagd naar haar mening over Mondriaan, draaide Ansingh er niet omheen. ‘Geen groot talent, wat heeft die man veel woorden nodig om zijn schilderijen uit te leggen.’

(Bron: Villa Mondriaan, Winterswijk)

Paul Strijp, 4 januari 2023