Niet iedereen hoeft een Ben Bril te zijn

Tachtig jaar later is Ben Bril de grote held. Ben Bril, een joodse bokser die in 1936 weigerde naar de Olympische Spelen in Berlijn te gaan. Spelen die door Hitler werden aangegrepen voor een zelden vertoond machtsmisbruik. De sporters die wèl gingen, stonden erbij en keken ernaar. Achteraf kun je de vraag stellen: valt deze sporters iets te verwijten?


Auke Kok schreef er een boek over. En afgelopen donderdag gaf hij een lezing in de Linnaeus Boekhandel in Amsterdam. 


De verhalen over Rie Mastenbroek en Tinus Osendarp, een zwemster en een atleet die wèl naar de Spelen gingen, blijven het meest hangen. Na de oorlog werden zij benaderd als twee schlemielen. Behandeld als twee paria's. Bij Osendarp kwam dat ook omdat hij schermde met een getuigschrift dat hij van Hitler tijdens de Spelen had ontvangen. Niet netjes allemaal, onbenullig zelfs en moreel zonder meer verwerpelijk.


Toch is er ook een keerzijde. Sporters zullen toen ook jarenlang getraind hebben. En juist toen zij klaar waren voor de Spelen, was Hitler op het hoogtepunt van zijn macht en roem. Hoe reëel was het in die tijd om op dat moment van deze vaak jonge sporters te verwachten van deelname af te zien?


Sport en politiek is een vraagstuk dat mij na aan het hart gaat. Ik studeerde er ooit op af. En leerde toen dat voor de sportwereld vroegtijdigheid van groot belang is. De sportbestuurders vertelden mij best over een boycot van een omstreden sportevenement te willen praten, maar alléén als dat vroegtijdig gebeurt. Een aantal jaren vóór dat evenement dus. Als je dan tot een boycot besluit, kunnen de sporters zich een vergeefse jarenlange voorbereiding besparen.


Met deze wetenschap schreef ik onlangs een artikel over het WK Voetbal 2018 in Rusland.


http://www.nrc.nl/handelsblad/2015/08/05/besluit-tot-boycot-wk-voetbal-nu-aan-de-orde-1521130

Vanuit de sportwereld klonken er geen reacties op mijn verhaal. Hoeft ook niet natuurlijk, ik ben slechts een betrokken burger. Onze jongens beginnen in het najaar dan ook zonder enige scrupules aan de kwalificatie voor dat WK. Maar wie weet wat ons over twee jaar in Rusland te wachten staat, mochten we ons kwalificeren? Over die vraag ligt niemand wakker. Het zal vast en zeker niet zo'n afgrijselijk evenement worden als de Spelen in 1936, daarvoor is de context totaal onvergelijkbaar. Maar wat doen we als Poetin de komende twee jaar nog een paar gekke manoeuvres maakt? Een scenario dat toch niet geheel ondenkbaar is. De KNVB zal dan vast antwoorden dat er geen weg meer terug is.


Tachtig jaar later moeten we mild zijn in ons oordeel, niet iedereen is een Ben Bril.


Paul Strijp, 29 mei 2016