Hoe langer de Tweede Wereldoorlog geleden is, hoe indringender de oproepen om die oorlog en de daarna verworven vrijheid blijvend te herdenken. Afgelopen weekend deed NRC Handelsblad zo'n oproep. Er komen steeds meer verborgen facetten van die oorlog aan het licht, zo schreef de krant. Bijvoorbeeld de ondergewaardeerde rol van vrouwen in het verzet. Die facetten verdienen het om niet vergeten te worden. Ook de boekenbijlagen van de kranten stonden bol van publicaties over de oorlog.
Ik merkte dat het me moeite kost om me voor de oorlog te blijven interesseren. Ook vrijheid wordt wonderlijk genoeg, hoe dreigend de ontwikkelingen in de wereld ook zijn, een steeds abstracter begrip. Tezelfdertijd overvalt je dan een ongemakkelijk gevoel. Een licht schuldgevoel zelfs: hoe durf je, géén interesse voor de oorlog? Dat gevoel werd verlicht toen we vandaag een boerderij passeerden met een schoolbord in de voortuin. Op dat bord stond een simpele zin in krijt genoteerd.
Die zin deed me aan de Franse filosoof Jean-Paul Sartre denken. We zijn gedoemd tot vrijheid, aldus Sartre. Het bestaan immers is zinloos en absurd, we zullen er zelf iets van moeten maken. Die vrijheid belast ons met een grote verantwoordelijkheid. Alleen ikzelf kan betekenis geven aan mijn leven. Daarvoor kunnen we nooit een beroep doen op anderen. Niet op God, niet op wie dan ook. Ik en alleen ik geef mijn leven vorm.
Sartre leert mij om de betekenis van 4 en 5 mei in jezelf te zoeken. Dus niet in een verleden van zeventig jaar geleden of in de verwerpelijkheid van anderen, van foute regimes. Maar om die twee dagen juist in het teken van je eigen verantwoordelijkheid te stellen.
Hoe een filosofisch perspectief een schuldgevoel kan verlichten.
Paul Strijp, 4 mei 2015
Geen opmerkingen:
Een reactie posten