Wat is uw paradijselijke paradox?

Noorwegen is het rijkste land ter wereld. Toch kent Noorwegen het hoogste aantal zelfmoorden. Stine Jensen, auteur van boek en documentaire Licht op het Noorden, noemde dat een aantal weken geleden tijdens een lezing in Amsterdam een paradijselijke paradox. De schijnbare tegenstelling tussen een hemelse toestand en een afschrikwekkende dissonant.

 

 

Nederland staat bol van deze paradoxen. Dat valt me altijd weer op bij het lezen van de rapporten van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Om een paar voorbeelden te geven. De Nederlander is nog nooit zo vrij geweest. Daarmee heeft hij zijn hoogste goed gerealiseerd. Echter, vrije individuen houden niet altijd evenveel rekening met elkaar. De prijs die het individu voor zijn vrijheid betaalt, is een permanent gevoel van onveiligheid.

Ander voorbeeld. Terwijl we de afgelopen decennia steeds minder zijn gaan werken, ons werk door computers wordt ondersteund en we steeds meer op vakantie gaan, zijn er nog nooit zo veel mensen om psychische redenen afgekeurd en klagen we meer dan ooit over stress. De paradox bestaat hier uit de schijnbare tegenstelling tussen een bloeiend vrijetijdsbestaan en onze psychische vermoeidheid die epidemische vormen aanneemt.

 

 

Mijn eigen paradijselijke paradox 

In mijn eigen leven werd ik de afgelopen periode ook met een paradijselijke paradox geconfronteerd. Een aantal van mijn familieleden moest de afgelopen jaren –om uiteenlopende redenen- met de ambulance naar het ziekenhuis worden vervoerd. Gelukkig in alle gevallen met een positieve afloop. Maar waar het om gaat, is dat ik in alle gevallen onder de indruk was van het ambulancepersoneel. Deskundig, snel, toegankelijk, vriendelijk en ontspannen. Ik prijs mij gelukkig met de kwaliteit van dit deel van onze zorg in Nederland. 

Mijn paradijselijke paradox bestaat uit het geweld tegen ambulancepersoneel. Die kan ik maar niet plaatsen. Wie haalt het in zijn hoofd om tegen deze mensen geweld te gebruiken? Hoewel de omvang van deze incidenten blijkt mee te vallen (http://www.ambulancezorg.nl/nederlands/pagina/923/nieuws/496/geweld-tegen-ambulancepersoneel-wordt-uit-perspectief-getrokken..html), vertelde een medewerkster van de ambulancedienst mij dat die incidenten vaak hun oorsprong hebben in het feit dat mensen ontevreden zijn over de wachttijd. Met andere woorden: voor hun gevoel komt de ambulance niet snel genoeg en hebben zij geen begrip voor de prioriteiten die het personeel moet stellen. En dus rammen ze er op los.

 

Hoe ontstaat een paradijselijke paradox?

Wat zou de verklaring voor een paradijselijke paradox kunnen zijn? Ik kan er vier bedenken.

De eerste ligt het meest voor de hand. We leven in een paradijs en toch voelen we ons achtergesteld. Dat is onacceptabel: het kenmerk van een paradijs is nu juist dat alles tip top op orde is. Een tekort accepteren we dan ook niet meer. Dat zou een verklaring kunnen zijn voor het gebruik van geweld tegen ambulancepersoneel.

De tweede verklaring is het spiegelbeeld van de eerste. We leven in een paradijs, we hebben alles met uitzondering van één ding: een tekort. Juist aan dat tekort hebben we behoefte. Het paradijs is ondraaglijk. Mogelijk speelt dat voor de mensen in Noorwegen. Vergelijk het met een man in de midlife. Alles voor elkaar, niets meer te wensen. Erno Eskens van de Vrije Universiteit heeft hier interessante dingen over gezegd.

Als derde zouden we ook kunnen denken aan een historische wetmatigheid. Zo gaat dat nu eenmaal in de geschiedenis: de vrijheid werd geofferd op het altaar van de veiligheid. Het één gaat altijd ten koste van het ander. Verder niet al te moeilijk over doen. Lees de Pools-Britse socioloog Zygmunt Bauman.

Tot slot, een verklaring van een vriend van mij. Misschien is er wel helemaal geen verband tussen paradijs en dissonant. Tussen rijkdom en zelfmoord zoals in Noorwegen. Misschien komt het hoge zelfmoordpercentage wel voort uit de weinige uren die mensen blootstaan aan het licht. De dissonant moet dus in een heel andere sfeer gezocht worden.

En de uwe?

Wat is uw meest fascinerende paradijselijke paradox? En wat is uw verklaring voor die paradox? Laat het mij weten. Over de drie mooiste paradoxen zal ik een blog schrijven.

Paul Strijp, 4 mei 2014