Translate

maandag 1 juni 2020

Gedachten tijdens een pandemie (1): over verzoening met de sterfelijkheid




"Je schrikt ervan hoe weerloos we als mensen zijn", aldus een IC-specialist.


Hoe kan het dat de productie van vaccins géén verantwoordelijkheid van de overheid is? Nu moet het bedrijfsleven er maar net in geïnteresseerd zijn. Is die interesse er niet omdat het commercieel belang ontbreekt, dan werkt niemand op deze wereld aan een vaccin tegen een verwoestend virus dat misschien wel eens kan uitbreken.


Waarom hield Rutte zijn historische toespraak op 16 maart eigenlijk vanuit zijn werkkamer? Ik werd afgeleid door zijn cd's, boeken en foto's op de achtergrond.


Monika Sie, directeur van Instituut Clingendael, zette in NRC Handelsblad van 21 maart uiteen dat coronabeleid cultureel bepaald is. Coronabeleid gaat over wezenlijke politieke keuzes. Tussen individueel of collectief belang bijvoorbeeld. Chinezen dragen mondkapjes vanuit het collectieve belang om anderen te beschermen. Als Nederlanders die kapjes al dragen doen zij dat vooral om zelf niet besmet te raken.


Bill Gates heeft de komst van het virus vijf jaar geleden voorspeld. Waarom heeft daar niemand acht op geslagen? Hoe kan het toch dat we ons telkens weer zo laten verrassen? Het wemelt van de planbureaus en adviesraden die veel toekomstonderzoek doen, maar de stikstof- en coronacrisis die zich binnen een paar weken aandienden kwamen voor iedereen als een donderslag bij heldere hemel.


Op 22 maart gaan de burgemeesters van een aantal kustgemeenten op de knieën. "Komt u alstublieft niet meer naar onze stranden!". Waarom kondigen de voorzitters van de betreffende veiligheidsregio's hier geen hard juridisch verbod af? Waarom wordt er zo lang een beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid van burgers? Slaan we daar als land soms niet in dóór?


"Vrijheid die je inlevert, krijg je niet zo maar terug". In de Volkskrant van 21 maart lezen we dat burgerrechten en persoonlijke vrijheden massaal verdwijnen onder druk van de coronacrisis. "Dit lijkt op het draaiboek van een rechts-populistische machtsgreep". De Duitse historicus René Schlott stelt zich de vraag of Europa na de pandemie weer zijn oude, vrije democratische zelf zal worden.


Op 25 maart stelt Wendelmoet Boersema in Trouw dat de klassieke vraag op tafel ligt of in tijden van crisis de scheiding der machten gerespecteerd moet worden. Op het spel staan: de vrijheid van meningsuiting, van godsdienst, het recht op vereniging, het recht op privacy. Deze wijken voor het grotere belang van de volksgezondheid. De journaliste trekt een vergelijking met de gebeurtenissen op 9/11 waarna burgerrechten en individuele vrijheden moesten wijken voor veiligheid. Volgens Boersema zal deze crisis de uitvoerende macht versterken. Controlemechanismen zullen achterblijven of tijdelijk buiten werking worden gesteld. Immers, eerst moet alles op alles worden gezet om het virus te bestrijden. Haar zorgen gelden de regimes die deze crisis aangrijpen voor andere doelen dan de volksgezondheid.


Sheila Sitalsing stelt in de Volkskrant van 28 maart dat Rob de Wijk, specialist strategische studies, op de radio 'een terughoudend parlement' bepleit ten gunste van 'een militaire aanpak'. "In alle ernst" voegt ze er veelzeggend aan toe.


Geert Mak noemt in DWDD op 23 maart de Nederlandse democratie 'volwassen' vanwege het vertrouwen in de burgers. Mij valt het soepele samenspel op tussen kabinet en samenleving, het geven en nemen. Twee dagen na het besluit om de scholen niet te sluiten bezwijkt het kabinet alsnog onder de maatschappelijke druk. En als burgers hun eigen verantwoordelijkheid niet nemen om afstand te houden, dan dreigt het kabinet alsnog in te grijpen. Een beetje zoals een schoolmeester dat doet. Er ontstaat ook nergens in Europa een massale volksopstand. Het lijkt erop dat elke regering de maatregelen neemt die bij de cultuur in dat land passen.


Zo maar een selectie uit de veelheid aan berichten, persoonlijke gedachten en vragen die mij tijdens de eerste maanden van de coronacrisis bezighielden. Tot …. het moment dat je opnamevermogen verzadigd is. En je nog alleen maar geraakt wordt door existentiële beschouwingen. Van Damiaan Denys en Marli Huijer bijvoorbeeld. Over de verzoening met de sterfelijkheid en het omarmen van het virus. Ik vond ze prachtig. 


https://www.scienceguide.nl/2020/03/we-moeten-accepteren-dat-het-risico-van-de-dood-bij-het-leven-hoort/

https://www.nrc.nl/nieuws/2020/04/03/je-kunt-corona-ook-omarmen-a3995834


Ze deden me denken aan woorden van Judith Viorst, auteur van het boek Noodzakelijk verlies (1988).
"Als wij aan verlies denken, denken we aan het verlies van dierbaren door de dood. Maar verlies is een gegeven in ons leven dat veel meer bestrijkt. (…) De verliezen waarmee we te maken krijgen als we geconfronteerd worden met het onontkoombare feit dat onze moeder ons zal verlaten, en dat wij haar zullen verlaten; dat de liefde van onze moeder niet alleen aan ons voorbehouden kan zijn; dat wat pijn doet niet altijd kan worden weggekust en genezen; dat we het hier in wezen alleen moeten redden; dat we zullen moeten aanvaarden -in anderen en in onszelf- dat liefde met haat vermengd is, goed met slecht; dat een meisje, hoe verstandig en mooi en innemend ook, toch later niet met haar vader kan trouwen; dat onze mogelijkheden worden beperkt door anatomie en schuldgevoel; dat elke menselijke verbintenis haar gebreken heeft; dat onze plaats op deze planeet genadeloos tijdelijk is; en dat we volstrekt niet bij machte zijn onszelf of onze dierbaren bescherming te bieden- tegen gevaar en pijn, tegen de tand des tijds, tegen het ouder worden, tegen de dood- tegen onze noodzakelijke verliezen. Deze verliezen horen bij het leven - ze zijn universeel, onvermijdelijk, onverbiddelijk. En ze zijn noodzakelijk, omdat wij ons ontwikkelen door te verliezen, te verlaten, los te laten."


Paul Strijp, 1 juni 2020 
 





Geen opmerkingen:

Een reactie posten