De man had maar één missie in zijn leven: een herhaling van de shoah voorkomen. Een filosofische bijdrage aan het project Nooit meer Auschwitz zogezegd. Hoe is het toch mogelijk, zo vroeg hij zich af, dat westerse filosofen al 25 eeuwen met ethiek bezig zijn maar deze humanitaire ramp niet hebben kunnen verhinderen?
Emmanuel Levinas is zijn naam. Zijn biografie wordt beheerst door "een voorgevoel van de naziverschrikking en de herinnering daaraan", schrijft hij in één van zijn essays. Afgelopen weekend volgde ik een cursus over hem bij de Internationale School Voor Wijsbegeerte in Leusden.
De essentie van zijn leer is in een paar regels samen te vatten. Geniet van het leven, daar begint het mee. In het licht van die naziverschrikking is dat een opmerkelijk vertrekpunt. Maar, zegt Levinas, pas als je kunt genieten ontwikkel je gevoeligheid. Gevoeligheid voor mensen die niet kunnen genieten, voor mensen die lijden. "Hoor je de kinderen in de krotten van Mumbai huilen als je in Amsterdam bent? Let op het gelaat van de ander, beveelt Levinas ons aan. Welk beroep doet dat op ons? Het gelaat is niet het fysieke gezicht, maar datgene wat daar achter zit. Wat doe je voor die ander, vraagt hij ons. Luister, laat het eigen ik los en laat de ander zijn!
En dan is het weekend voorbij en sta je buiten. Wat moet ik met Levinas? Help, ik moet op het gelaat van de ander letten. Hoe doe ik dat? Voor de kinderen in Mumbai weet ik het nog niet. Maar voor de ander zoals die aan mij verschijnt, dwaalden mijn gedachten af naar een handzaam boekje dat ik ooit over coaching gelezen heb. Daarin stond dat goed luisteren betekent: letten op de inhoud, de emotie, het appèl dat de ander op je doet, de relatie, de intonatie, de woordkeus, datgene wat niet gezegd wordt, de lichaamstaal. Levinas zal het vast niet zo bedoeld hebben, maar ik vind dit wel een mooie praktische vertaling van zijn werk.
Niets zo lastig als goed luisteren, we gaan het weer proberen.
Paul Strijp, 22 juni 2014
Geen opmerkingen:
Een reactie posten