Eenzaam en krankzinnig kwam de man aan zijn einde. Zijn nalatenschap was er niet minder om. Friedrich Nietzsche stierf in 1900 en liet een ongekend filosofisch oeuvre na. Centraal hierin staat de notie zelfstandigheid. Kort en goed bepleitte Nietzsche een leven waar je Ja! tegen zegt. Een leven waarin je voor de vrijheid kiest. Een leven waarin je met recht kunt zeggen "Zo heb ik het gewild!". En ook: "Ik heb er iets van gemaakt". De mens bestaat niet voor enig ander mens, zo schreef Nietzsche in zijn roman Also sprach Zarathustra. En hij verlangt ook niet dat enig ander mens voor hem bestaat. "Dat is de enige vorm van broederschap en wederzijds respect tussen mensen die mogelijk is".
In de geest en traditie van Nietzsche is later menig roman verschenen. Eén van de beroemdste is The Fountainhead van Ayn Rand, vertaald als de Eeuwige Bron (1943). Dit boek is één groot pleidooi voor hyper-individualisme. Niks collectief, niks gemeenschap. "Waarlijke onzelfzuchtigheid maakt de wereld kapot", zegt één van de hoofdpersonen, Howard Roark, op enig moment. Om dat te laten volgen door: "Ik ben een mens die niet bestaat voor anderen. (...) Deze wereld gaat ten onder in een wereld van zelfopofferingen". Kort en goed: probeer nu maar vooral aan jezelf te denken en te scheppen, daar heeft de mensheid het meest aan.
Tijdens één van de VPRO-uitzendingen Zomergasten dit jaar vertelde Marleen Stikker, oprichter en directeur van de Waag Society in Amsterdam (https://nl.wikipedia.org/wiki/Marleen_Stikker), dat de technologie-scene van Silicon Valley ideologisch sterk is beïnvloed door deze roman van Ayn Rand. De filosofie van Rand weerklinkt in deze wereld van snelle start-ups en grote technologiereuzen. Waar zit dat in? In het ideaal van de vrije creatieve denker die zijn onafhankelijkheid viert, die zich verzet tegen consensus en die een onbegrensde ambitie aan de dag legt.
Hoe een eenzaam en krankzinnig genie het fundament verzorgde waarop een eeuw later een wereldwijd zeer invloedrijk centrum van technologiebedrijven en start-ups kon bloeien.
Paul Strijp, 29 augustus 2018
Geen opmerkingen:
Een reactie posten