Jane Jacobs, laat uw licht over Zuid-Afrika schijnen

Het straatbeeld is er kil. In de betere buurten in Zuid-Afrika wonen de mensen achter hoge muren. Vooral blanken maar mondjesmaat ook zwarte mensen uit de middenklasse. Die muren zijn zonder uitzondering voorzien van prikkeldraad en camera's. Bewapende particuliere bewakers houden ook nog eens een oogje in het zeil. Op straat zie je niet of nauwelijks ontmoetingen tussen mensen. Die verschansen zich, bang als ze zijn het slachtoffer te worden van criminaliteit, in hun burchten. Een beklemmende samenleving.

De apartheid is al geruime tijd afgeschaft. Zuid-Afrika heeft één van de modernste grondwetten ter wereld. Met krachtige wetgeving dwingt de overheid bedrijven om zwarte burgers in dienst te nemen en hen zeggenschap en controle te geven. Op papier is de integratie dus goed geregeld, op straat vliegt de segregatie je nog steeds naar de keel.

Een strandtent nabij Durban

De verdere integratie van zwarte en blanke mensen in Zuid-Afrika is een langdurig proces. In dat proces zal vroeg of laat ook aandacht moeten komen voor de herinrichting van de openbare ruimte. Tijdens mijn reis zie en hoor ik hier nog geen signalen van.

 



Mijn gedachten dwalen af naar Jane Jacobs. Wat zou zij in Zuid-Afrika goed werk hebben kunnen verrichten. Deze Amerikaanse, inmiddels al enige jaren overleden, pleitte in de jaren zestig voor een menging van woon- en winkelgebieden. Die zorgt voor ontmoetingen in de publieke ruimte en voor een 24 uurs sociale controle door burgers onderling. Volgens mij zijn dat naast de wetgeving precies de zaken die dit land hard nodig heeft.

Paul Strijp, 31 december 2014

De kwetsbaarheid van de allersterksten

Ze lagen er uitgeput bij. Krachteloos. Niet of nauwelijks nog te activeren. Je zag het aan hun ogen, ze geloofden er zelf ook niet meer in. Leeuwen, tijgers en luipaarden. Misbruikt door de mafia in Oost-Europa. Misbruikt als huisdier en jarenlang verstoken van de noodzakelijke voedingsstoffen. Voorbestemd om voor veel geld verkocht te worden, maar net op tijd gered door een aantal idealisten.

Die idealisten beheren een park in Zuid-Afrika waarin deze beesten weer op krachten kunnen komen. Maar ook niet meer dan dat. Een terugkeer naar de wilde natuur zit er niet in, daarvoor zijn ze te veel van hun jagersinstinct verloren. Zij zullen ooit sterven in dit park.

Zij zijn de heersers van het dierenrijk. Oppermachtig. Wie doet hen wat? Maar deze ervaring leert dat zelfs roofdieren kwetsbaar zijn. Kwetsbaar voor een liefdeloze opvoeding als gevolg van de menselijke zucht naar het grote geld.

Paul Strijp, 29 december 2014

Zuid-Afrika als de grot van Plato

Het duurde even voordat ik het in de gaten had. Maar toen zag ik het overal om mij heen. De laagste vormen van dienstverlening in Zuid-Afrika zijn voorbehouden aan zwarte mensen. De schoonmaak, de bediening in restaurants en bij tankstations, de beveiliging. Allemaal bedrijfstakken waar je nauwelijks blanken aantreft.

Hoewel de tegenstellingen in dit land enorm zijn (bijvoorbeeld tussen de overvloed in de winkelcentra en de townships langs de snelwegen), maken die zwarte mensen geen ongelukkige indruk. Eerder een nederige en onderdanige.

Toch blijkt er onder deze mensen grote onvrede te leven. Onder de oppervlakte broeit het, zo verzekerde mijn broer. Het aantal stakingen neemt zorgwekkende vormen aan. Regelmatig zijn hierbij doden te betreuren, bijvoorbeeld in de mijnindustrie. "Het land maakt een heel moeilijke fase door", verzuchtte een arts die wij moesten raadplegen voor een klein ongemak. Net als in Oost-Europa heeft de bevrijding deze mensen kennelijk niet gebracht wat ze ervan verwacht hadden. Mandela heeft ons teveel beloofd, zo is het gevoel.

Voor het oog tevredenheid, ondershuids veel onvrede. Plato zei het al in zijn mythe van de grot. Niets is wat het lijkt.


Paul Strijp, 27 december 2014

Safari-moeheid

Zo heel veel trek had hij er niet in. Alweer een safari, dat kwam hem eigenlijk wel zijn keel uit. Vooral die tochten overdag waarbij je geen enkel beest van de Big Five zag, konden hem gestolen worden. De verzengende hitte deed het laatste beetje zin verdampen.

Terwijl voor ons, voor ons als gezin, die safari's het hoogtepunt vormden. Naast het familieweerzien dè prikkel om naar Zuid-Afrika te gaan. Big Five of geen Big Five, dat donderde niet. Terend op eerdere herinneringen vroegen wij ons vertwijfeld af: hoe kun je nu ooit genoeg krijgen van een safari? Maar kennelijk kan de verveling ook in een Zuid-Afrikaans national park toeslaan.

En toch ging hij mee, mijn broer. Voor een ochtendsafari. Half vijf op. Een beetje schuldig voelde ik me wel. Hij had er natuurlijk ook voor kunnen kiezen om uit te slapen. Dat had hij als onze gastheer wel verdiend. Alleen een ontmoeting met een roofdier uit de Big Five zou dat schuldgevoel kunnen wegnemen.

We kregen meer dan dat. Leeuwen en rhino's van de Big Five. En die leeuwen liepen nog wel recht op onze jeep af. Verder wilde honden en hippo's uit de categorie 'gevaarlijk maar geen Big Five'. Om de talloze zebra's, apen, impala's, giraffen en ander onschuldig gedierte vooral niet te vergeten. Hij genoot. Dat kon je zien en dat gaf hij zelf ook aan. "We  hebben geboft", liet hij ons weten.

Ik verliet opgelucht de jeep, dit was een spannende safari.

Paul Strijp, 25 december 2014

Als u uitstekend lacht, kunt u een glaasje extra nemen

"Uw score geeft aan dat u gedurende de afgelopen vier weken voldoende heeft gelachen. Heel goed!".

Aldus het oordeel over het onderdeel 'humor' in de gezondheidstest die ik via mijn werkgever mocht ondergaan. In de toelichting lees ik dat lachen de productie van endorfine stimuleert en daarmee een kalmerend effect heeft. Lachen vermindert ook de hoeveelheid stresshormonen en zorgt voor spierontspanning.

Andere onderdelen in de test zijn: bewegen, het eten van fruit en groente, het regelmatig nuttigen van een ontbijt, roken, alcoholconsumptie, slaap en ontspanning.



Uiteindelijk gaat het om de totaalscore op al deze onderdelen. Mijn score voldoende gelachen kan beter. Er is ook een mogelijkheid dat je uitstekend gelachen hebt. Dan hoef je dus minder fruit te eten. Of kun je 's avonds een borrel extra nemen.

Met degene die mij uitstekend aan het lachen brengt, ga ik graag tot in de vroege uurtjes een borrel drinken. Over het bijbehorende slaaptekort en het ontbijt dat we de volgende ochtend missen, hoeven we ons geen zorgen te maken.


Paul Strijp, 10 december 2014

Lompe communicatie in Amsterdam IJburg

Een park in IJburg in Amsterdam. Bij het einde van een brug hangen een aantal borden. Ik sta versteld van zoveel lompheid. Twee borden met een gebod en eentje met een onduidelijke boodschap. Bij gladheid wordt niet gestrooid. En wie is de afzender van deze boodschap?, vraag ik mij af. Tot wie kan ik mij richten als ik het met de beslissing om niet te strooien oneens ben? Tot het stadsdeel Amsterdam-Oost? Of tot een of andere gemeentelijke dienst? Géén idee!

En waarom wordt er dan wel niet gestrooid? Bezuinigingen? Géén strooizout meer verkrijgbaar? Vallen botbreuken als gevolg van uitglijden voortaan onder het eigen risico van de burger? Of is de overheid van mening dat de burger bij gladheid zelf maar moet strooien? Een maatregel in het kader van de participatiemaatschappij zogezegd. Als burger tast ik in het duister. 

Maar één ding is zeker. Als het hier een maatregel in het kader van de participatiemaatschappij betreft, dan voel ik mij beslist niet aangesproken en uitgenodigd. Daar is meer voor nodig.

De overheid buigt zich al vele decennia over de vraag hoe zij de burger serieus en met respect tegemoet kan treden. Soms zie en ervaar je hoe moeizaam dat proces kennelijk is.

Paul Strijp, 10 december 2014