Het noodlot komt altijd uit onverwachte hoek

Ze waren alert. En een enkele keer ook wel licht gespannen. Tijdens hun reis naar Israël waren ze voortdurend gespitst op het conflict tussen de Joden en de Palestijnen. Maar eerlijk is eerlijk, zo vertelden ze bij thuiskomst, eigenlijk had zich niet één spannende situatie voorgedaan. Hoewel... de laatste dag was tien meter bij hen vandaan een baksteen naar beneden gevallen. Als die hen geraakt had, waren ze morsdood geweest. Het had dus allemaal niet veel gescheeld. De reis naar Israël was bijna verkeerd afgelopen.


Als het noodlot toeslaat in dit leven, komt het altijd uit onverwachte hoek.





Paul Strijp, 1 september 2019

Over vooroordelen en gouden tanden in de trein

Een pet, een tatoeage over zijn hele lichaam, gouden tanden, grote zwarte ringen door zijn oren. Je mag geen vooroordelen hebben, maar de eerlijkheid gebiedt mij te erkennen dat ik enige angst had. Angst om in de smalle verbindingsruimte in de trein naast hem te gaan zitten. Een ruimte waar verder niemand was. Wat de doorslag gaf weet ik niet, maar ik besloot mijn angst te overwinnen en het toch te doen.


De trein vertrok vanaf Amsterdam Centraal. Nog vóór de aankomst op station Sloterdijk klonk het plots "Ik ben nerveus." Quasi nonchalant keek ik op, in werkelijkheid was ik licht gespannen. En na een even nonchalant "Joh, wat is er aan de hand?" van mijn kant, hield hij niet meer op. Dat hij op weg was naar een examen in Den Haag, een examen voor een functie in de thuiszorg, dat een vriendin hem op dat toekomstpad had gezet, dat hij al achttien jaar niet meer geleerd had maar dat hij al die tijd met laden en lossen in de haven had gewerkt en dat hij een zoontje van zeven had. Even een korte pauze. Gevolgd door een ontwapenende, warme lach.

En toen kwam het hoge woord eruit. "Ben vroeger een crimineel geweest. Ik heb vastgezeten". Maar zonder al te veel schaamte vervolgde hij zijn relaas. Over een geleerd iemand met wie hij onlangs nog een gesprek had gevoerd. Die man had tegen hem gezegd dat we allemaal met elkaar verbonden zijn in het universum. En dat je je kansen moet grijpen.


Het werd tijd om hem een hart onder de riem te steken. "Als je vandaag niet slaagt, is er geen man overboord. Dan komt er wel weer een volgende kans. Het is al geweldig dat je dit vandaag onderneemt", stopte ik hem toe. En wéér die warme lach. "Dank u wel, mijnheer".


Ik zei het al: je mag geen vooroordelen hebben.




Paul Strijp, 1 september 2019

Marcel Proust draait zich om in zijn graf

Hij was de man van de droom en de associatie. In plaats van de redenering volgens een oorzaak - gevolg - schema. De man van het toeval in plaats van de gemotiveerde handeling. Aan eenduidige conclusies had hij een broertje dood. Van zijn personages is niet duidelijk hoe ze er uit zien. Hij schetst slechts flarden van hun persoonlijkheid. Met die stijl nam hij afstand van het realisme en bereidde hij de weg voor het modernisme.

Marcel Proust (1871 - 1922). Gedurende meerdere perioden in zijn leven schreef hij in het Grand Hotel in Cabourg, waar hij op de bovenste verdieping drie kamers huurde. Een hotel dat nog steeds bestaat en vandaag de dag wordt geleid door een zakelijke en strakke hotelketen.

Zou Proust zich bij dat aangezicht van het hotel omdraaien in zijn graf?

Paul Strijp, 28 juli 2019

Menselijke tragiek in vier krantenpagina's

"Het leek wel een derdewereldland. Er was zelfs geen eten meer bij de Mac", aldus Sem Jacobs, één van de gestrande reizigers op Schiphol op woensdag 24 juli (de Volkskrant, 26 juli 2019)


Zelden zal de tragiek van de mensheid zich zo hebben samengebald op vier krantenpagina's als die woensdag. Waar het journaal diezelfde avond al melding maakte van twee grote nieuws-items (1. extreme hitte en 2. chaos op Schiphol door een storing in de brandstofvoorziening) konden we twee dagen later alles nog eens op het gemak nalezen in de Volkskrant. Waarin schuilt die tragiek?

Allereerst natuurlijk in het feit dat géén van de gestrande reizigers een verband legde tussen ons massale vlieggedrag en de extreme hitte. Neen, het ontbreken van een hamburger, dat was het werkelijke vraagstuk. Terwijl wetenschappers juist op diezelfde woensdag met het onomstotelijk bewijs kwamen dat de klimaatverandering is toe te schrijven aan menselijk handelen. Nooit eerder in de menselijke geschiedenis heeft de temperatuurstijging op alle plaatsen gelijktijdig doorgezet. Nu wel. Nederland is daarbij overigens het beste jongetje van de klas. Bij ons gaat die stijging namelijk twee keer zo hard.

De tweede tragische factor zit in onze afhankelijkheid van de techniek. Een ondergronds systeem van pijpleidingen weigert en werkelijk niemand kent de oorzaak. Met een -aldus de Volkskrant- niet eerder vertoonde wanorde. De complexiteit van de techniek en ons onvermogen om snel te handelen legt een land dat toch al zucht onder een temperatuur van 41 graden, lam.

Maar gelukkig, als we de aarde zelf niet naar de filistijnen helpen, dan kan het noodlot nog altijd toeslaan. Diezelfde woensdag is dat nog net niet gebeurd, maar het had niet veel gescheeld. De aarde is ontsnapt aan een inslag van een ruimtesteen met een afmeting tussen de 60 en 130 meter. Groot genoeg om de Randstad in puin te leggen, aldus diezelfde Volkskrant op diezelfde woensdag.

Maar de tragiek van de ergste soort zit in het feit dat de Volkskrant pas op pagina 4 drie kolommen wijdt aan -aldus de hoge commissaris van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR- de ergste tragedie op de Middellandse Zee van dit jaar. De verdrinkingsdood van 150 migranten voor de kust van Libië na een schipbreuk.

En oh ja, op pagina 5 is te lezen hoe de top van Forum voor Democratie, groot geworden door een stelselmatige ontkenning van de klimaatcrisis, elkaar de tent uitvecht.

Is dat laatste ook nog tragiek?

Paul Strijp, 28 juli 2019

Le Havre, tussen Rotterdam en Barcelona

De gelijkenis is onmiskenbaar. Beide steden zijn havensteden, de één overigens vele malen belangrijker dan de ander. Beide werden tijdens de Tweede Wereldoorlog gebombardeerd en verloren hun vaste vaarverbinding met New York (de Holland-Amerika-lijn en de France). Een iconische brug over een grote rivier completeert de overeenkomst (de Pont de Normandie over de Seine en de Erasmusbrug over de Maas). 

Maar dan houden de overeenkomsten tussen Rotterdam en Le Havre ook wel op. Wandelend door de stad valt bijvoorbeeld op dat Le Havre geen met Rotterdam vergelijkbare hoogbouw heeft. En dan dringt zich even onmiskenbaar een andere vergelijking op. Die tussen Le Havre en Barcelona.

In Le Havre springt een stalinistisch aandoende architectuur in het oog. Deze is van de dichter van het beton, Perret. En die architectuur doet soms denken aan die van de Catalaan Bofill.

Waar Rotterdam gebouwd is door een keur aan architecten (Oud, Breuer, Staal, Brinkman en Van der Vlugt, Van Berkel en Koolhaas om er maar eens een paar te noemen), kennen Le Havre en Barcelona veel meer één of twee grote meesters die de bouwstijl van de stad hebben bepaald. Gaudí in Barcelona, Perret en Niemeyer in Le Havre. Die laatste tekende voor een paar iconische projecten.

Tot slot. Le Havre kent net als Barcelona, ingeklemd tussen de heuvels, een stadsstrand van een aanzienlijke omvang. Dat van Le Havre is misschien wat schreeuweriger, iets minder ingetogen.

Maar als u zich echt wilt ontspannen in Le Havre, dan moet u bij boekhandel La Galerne zijn. Knus barretje met heerlijke koffie, geweldig assortiment.

De moeite waard, dat Le Havre.

Paul Strijp, 29 juli 2019

"Ik wens u een mooi netwerk toe!"

"Intussen zijn we ruim een jaar verder en kan ik terugkijken op een periode in mijn leven waar ik niets dan narigheid van had verwacht, maar het tegendeel is het geval, hoe ongeloofwaardig dat misschien ook mag klinken".

Was getekend een vrouw van boven de tachtig met dementie. In een open brief wil zij de wereld laten weten hoe zij haar ziekte heeft kunnen dragen. Met hulp van een vriendin die een netwerk om haar heen heeft gebouwd. Iedere deelnemer aan dat netwerk neemt de begeleiding van een deel van haar leven voor zijn of haar rekening. De een helpt bij het beheer van de financien, de ander gaat mee op doktersbezoek en een derde biedt hulp bij problemen met de computer. Waarbij dit lijstje nog lang niet uitputtend is.

"Hulp vragen doe ik niet gauw want ik heb altijd mijn eigen boontjes gedopt", schrijft zij. Maar dit netwerk heeft zij geaccepteerd. "Dit alles geeft me het veilige gevoel dat ik goed ben ingebed en dat is een groot geschenk waar ik niet anders dan heel dankbaar voor kan zijn". De inschatting van de arts is dat het om "...een milde vorm van dementie gaat en dat dit jaren kan blijven zoals het nu is. Wat een geweldig vooruitzicht!"

Wat een levensmoed. Chapeau! Betwijfel of ik die zelf onder dergelijke omstandigheden zou kunnen opbrengen.

Paul Strijp, 9 juli 2019

Ingetogen sfeer op Juno Beach

Veteranen discussiëren met elkaar over de precieze landingsroute van de Canadezen en Britten op Juno Beach. Volwassenen staren voor zich uit. Dankbaar jegens de geallieerden, 75 jaar na dato, voor de 100 dagen van Normandie. Dagen die begonnen op 6 juni 1944 en die aan talloze jonge mensen het leven kostten. Behalve dankbaarheid ook bewondering. Bewondering voor de ingenieuze operatie waarmee een kunstmatige brug werd gebouwd voor de aanvoer van wapens, voedsel en kleren. De golfbrekers en caissons in zee getuigen er nog steeds van. En verder ongeloof. Ongeloof: waarom hebben mensen elkaar dit kunnen aandoen?

Voor het overige is Juno Beach een strand zoals alle andere. Een strand waar kinderen onbezorgd spelen. Een strand zoals een strand behoort te zijn.

Paul Strijp, 7 juli 2019

Houellebecq liet het leven aan zich voorbij gaan en heeft daar spijt van

Hij heeft het leven op zijn beloop gelaten. Soms zag hij dat als een onvermijdelijk lot, soms nam hij zichzelf dat kwalijk. Een slap mietje. Ook zijn twee grote liefdes, Camille en Kate, liet hij lopen. Zij en zijn eigen ouders leerden hem dat de liefde het enige is waarop je kunt vertrouwen. Voor het overige had hij grote problemen met menselijke relaties. Zijn leven eindigde dan ook in ruwe waanzin, in barre eenzaamheid. Volgens zijn arts 'ging hij dood van verdriet'. En de buitenwereld, de wereld om hem heen? Die was een liefdesvernietiger. Te complex, komt zijn belofte niet na. Een neutraal oppervlak zonder reliëf. 

"Alles was van meet af aan duidelijk, extreem duidelijk; maar we hebben ons er niets van aangetrokken. Zijn we gezwicht voor de illusies van individuele vrijheid, open leven, onbegrensde mogelijkheden? Dat kan, die ideeën hingen in de lucht; (...) we hebben niets anders gedaan dan ons eraan te conformeren, ons erdoor laten kapotmaken; en daarna, heel lang, eronder lijden."

Paul Strijp, 6 juli 2019

Afgunst of fiscale zorgen om Rob van Essen?

Maar liefst 50.000 euro! 50.000 euro ontvangt de winnaar van de Libris Literatuurprijs. Rob van Essen, schrijver van de roman De goede zoon, viel die eer de afgelopen week ten beurt. Hij sprak erover, gisteren in boekhandel Linnaeus in Amsterdam.

"Je wordt die avond natuurlijk heel veel gefeliciteerd. Maar er zijn minstens zo veel mensen die tegen je zeggen: er moet wel nog belasting van die 50.000 euro af!".

Wat is dat toch met ons? Echte bezorgdheid om de fiscale situatie van Van Essen? Of pure afgunst?

Paul Strijp, 12 mei 2019

Mededogen voor de ex-crimineel

Daar stond hij dan, tijdens de nabespreking van de theatervoorstelling Gevangenis Monologen 2. Een voormalig zware crimineel. Niet de acteur die deze ex-crimineel had gespeeld, neen, de man zelf. Dat is dan, hoewel hij inmiddels alweer op vrije voeten is en zijn straf heeft uitgezeten, toch even slikken.

Terwijl juist dat korte en ook wel ongemakkelijke nagesprek bijdroeg aan begrip voor zijn situatie. Hoe ellendig wil je het krijgen vanaf je geboorte? Als zuigeling verslaafd ter wereld gekomen. Immers: zijn moeder was verslaafd. En vader volgde het criminele pad. De levensweg van de jongen ligt in het verlengde van dat van zijn ouders. Betrokkenheid bij roofmoord, zes jaar gevangenschap, recidive.

Het nagesprek eindigt met hoop, maar wel kwetsbare hoop. Je voelt dat bij deze man het noodlot of de verkeerde keuzes zo weer op de loer liggen. Hij deed zijn best om optimisme uit te stralen. Het ging alweer beter, zo verzekerde hij ons, hij sliep tegenwoordig bij zijn tante op de bank.

Elk mens heeft in elke situatie altijd een eigen keuze, maar de omstandigheden waaronder je geboren wordt bepalen heel veel. Een cliché, maar wel een cliché waar je zo af en toe aan herinnerd moet worden. En dat cliché zorgt dan toch ook voor enig mededogen.

Als een theatervoorstelling dat effect bij je weet op te roepen, dan mag je met recht van een uitstekende voorstelling spreken.

https://www.gevangenismonologen.nl/

Paul Strijp, 11 mei 2019

Onbekende identiteit in museum over identiteit

Identiteit is een belangrijk thema voor het Fries Museum. Immers, zo lezen we bij binnenkomst, Friesland is de meest eigenzinnige provincie van het land. Friesland = identiteit, zou je kunnen zeggen.


Annaleen Louwes, geboren in een dorpje bij Emmen in Drenthe, wilde identiteit tot uitdrukking brengen door het maken van portretten van mensen in psychiatrische instellingen. Mensen die het leven niet meer aankunnen en daarvoor behandeld worden. Welke instellingen dat zijn, dat vertelt het verhaal vanzelfsprekend niet.


Bovenstaand portret is hartverscheurend en komt binnen. Die ogen. Toch blijf je als bezoeker met de prangende vraag zitten wat dit werk met de identiteit van Friesland te maken heeft.


Paul Strijp, 8 mei 2019

Schenkerij De drie gratiën in Gellik

Dat kan niet. Deze woorden schoten door mijn hoofd toen ik in het dorpje Gellik in Belgisch Limburg rechtsaf sloeg. Dit kan echt niet. Rembrandt zou zich in zijn graf omkeren. Wat was het geval?

Schenkerij De Nachtwacht lag er verlaten en vergeten bij. Aftands. Je wilt er niet dood gevonden worden. Deze schenkerij zal ooit vast een bruisend buurtcafé geweest zijn. Maar in deze staat verdient het niet de naam van het grootste kunstwerk uit onze vaderlandse geschiedenis. Dan maar de naam van een kunstwerk van een groot Belgische schilder. Rubens bijvoorbeeld. Diens De drie gratiën prijkt op dit moment in het Prado in Madrid.

Ik wens Schenkerij De drie gratiën in Gellik alle goeds voor de toekomst.

Paul Strijp, 20 april 2019

Wie kan mij helpen: Feijenoord of Sparta?

Soms kwel ik mezelf met onmogelijke hypothetische vragen. Zoals de vraag: gesteld -ik herhaal: gesteld- dat ik in Rotterdam zou wonen. Voor alle duidelijkheid: ik woon daar dus niet, maar stel je eens voor dàt. Voor welke voetbalclub zou ik dan zijn?


Voor de club waar de geest van een voormalig Oostenrijks voetbaltrainer nog in de bestuurskamer waart. Waar in het museum het gebroken brilletje van Joop van Daele tentoongesteld is. En waar vlak vóór het stadion een standbeeld staat van de grootste voetballer die de club ooit gehad heeft.


Of voor die andere club in de volkswijk Spangen? De club van het Kasteel. Waar de supporters bij elke wedstrijd de herinnering aan de in 1957 overleden Bok de Korver levend houden. De club waarover Jules Deelder een prachtig gedicht schreef. http://home.kabelfoon.nl/~dady/Sparta-vroeger-of-later.htm



Ik kom er niet uit.


Gelukkig woon ik niet in Rotterdam.


Paul Strijp, 14 april 2019



Mooie Zuidas

Een gebied waar het grote geld wordt verdiend. Waar in het verleden grootschalige bouwfraude plaatsvond.

https://www.nrc.nl/nieuws/2015/02/27/de-grootste-vastgoedfraudezaak-ooit-in-drie-cijfers-drie-letters-en-een-gebouw-a1497511

Waar op de vrijdagmiddagen beruchte borrels plaatsvinden. En ook daarvoor ontbreekt het bewijsmateriaal niet.

https://www.volkskrant.nl/mensen/vrijmibo-op-de-zuidas-waar-ze-tongen-zoals-ze-dat-in-films-hebben-gezien~b5cef971/

Kort en goed: buiten de wereld van de snelle advocaten en bankiers niet echt een gebied met een positieve reputatie. Hoe het ook zij, zo'n gebied kan wel gewoon mooi zijn. Dat is bij het grote publiek niet bekend. Maar maak eens een architectuurwandeling over de Zuidas in Amsterdam. En verwonder je. Over de schoonheid van de gebouwen. Van het hotel NHow van Rem Koolhaas bijvoorbeeld.

Maar ook over de sociale rechtvaardigheid. Op bepaalde plaatsen is de verdeling 'sociale woningbouw - middenhuur - vrijesector' 40-40-20. Daar had de gemeente financieel een slaatje uit kunnen slaan. Is niet gebeurd. Zie ook het project Ella van de corporatie Eigen Haard.

https://www.eigenhaard.nl/projecten/zuidas-blok-9

Doen, die wandeling!

Paul Strijp, 14 april 2019

 



Diagnose bij de Chinees

Het zal tussen de haaievinnensoep en de loempia geweest zijn. In een Chinees restaurant dus. Mijn nicht, plastisch chirurg van beroep, informeerde hoe het met ons ging. De gebruikelijke wetenswaardigheden passeerden de revue. Alles zijn gangetje, was de strekking.

Eigenlijk terloops en zonder verdere bedoelingen liet ik haar weten dat ik al vele jaren last heb van pijn aan mijn bovenkaak. Linksboven, achter. Tandarts kan niets vinden, kaakchirurg kan niets vinden. Na een korte specificatie van de aard van de pijn zei mijn lieve nicht: "Oh, maar dat is een afwijking aan de nervus trigeminus." Behendig google-de zij even en liet mij de tekst lezen. Het was alsof ik bij elk woord de pijn weer voelde.


Waarom kan mijn nicht zonder nader onderzoek en zonder dure foto's binnen vijftien seconden een diagnose stellen, waar de zorg mèt onderzoek en foto's na tien jaar het antwoord nog niet heeft?


Paul Strijp, 17 maart 2019

Jan Schoonhoven, postbode die heel aanwezig was

De beste man was zijn hele leven postbode. Ik zie hem voor me in de tijd dat de PTT nog onze post bezorgde. En de postmarkt nog niet geliberaliseerd was. Dus nog géén moordende targets voor de bezorgers dicteerde: zo veel brieven per uur afleveren. Neen, een postbode in de tijd dat geluk nog heel gewoon was. Fiets, twee grote tassen achterop, brieven bezorgen en bij het tuinhek een praatje met de mensen maken.

In de avonduren was hij kunstenaar. En maakte dan trapezoïden van driehoekjes van gescheurd papier die samen een schotel vormen. Maar eigenlijk creëerde hij ruimte. Zijn werk verwijst alléén naar zichzelf. Daarmee behoort hij tot de groep van de Nul-kunstenaars. Die hadden objectieve kunst die van elke emotionele waarde is ontdaan, tot hoogste doel verheven.

Iedereen wil tegenwoordig een Jan Schoonhoven (1914 - 1994). Zelfs grote bedrijven zoals de projectontwikkelaar BPD, zo blijkt op de tentoonstelling Out of Office in het Singer in Laren. Zijn werk wordt omschreven als in zijn verblindende witheid heel aanwezig.

Zouden ze tegenwoordig nog voorkomen, postbodes die in hun vrijetijd kunstwerken maken, ruimte creëren en heel aanwezig zijn? Zouden de zzp-ers met nul-uren-contracten bij PostNL daar nog mentale energie voor hebben?

Paul Strijp, 9 maart 2019



Negeer uw puppy en alles komt goed

De hondencoach had maar één boodschap: om uw puppy succesvol op te voeden moet u het beestje alleen maar negeren. U bent de baas, dat moet de puppy voelen!

Een boodschap die indruist tégen het hart. Immers, welk baasje heeft niet de neiging om bij thuiskomst zijn kleine puppy hartelijk te begroeten en te knuffelen? "Niet doen, negééééééééééé-ruh!!", laat het thuisfront nu onverbiddelijk horen. Wreder kan bijna niet. Luidt een bekende levenswijsheid niet "Haat me of heb me lief, maar negeer me niet!"? Die is kennelijk niet aan kleine dieren besteed.

Maar het moet gezegd. De boodschap van de hondencoach heeft effect. Onze puppy gedraagt zich voorbeeldig. Slaapt 's nachts door, bijt steeds minder en wordt in hoog tempo zindelijk. Daar staat tegenover dat je door al dat negeren geen enkele band met het beestje opbouwt. Géén last, géén plezier. Het beestje ìs er gewoon. Niet getreurd. Na anderhalf jaar wordt alles anders, zo verzekert de hondencoach.

Mijn tijd komt nog wel. Heus!

Paul Strijp, 5 januari 2019