Intergenerationeel respect in de Radetzky Mars van Joseph Roth

'Niemand huilde om de dode. Alles bleef droog en plechtig. Niemand sprak aan het graf. (...) Er werd een eenvoudige, militaire steen op zijn graf geplaatst, waarin met smalle, zwarte letters behalve naam, rang en regiment de trotse bijnaam "De held van Solferino" was gegraveerd. (...) Er bleef dus weinig meer over van de dode dan die steen, een vergeten roem en een portret. Een boer loopt in het voorjaar over de akker .... en later, in de zomer, golft boven het voetspoor van zijn voetstappen de zegen van het graan dat hij heeft gezaaid.' (p.26)

Een beklagenswaardig figuur, die held van Solferino, zou je zo zeggen. Toch is hij in de roman 'Radetzky Mars' van Joseph Roth de held. De held had het schot dat op keizer Frans Joseph was gericht, opgevangen.

Gelukkig genoot de held het eeuwige respect van zijn kleinzoon.    

'De nieuwsgierigheid van de kleinzoon draaide voortdurend rond de vergeten figuur en de verloren gegane roem van zijn grootvader. Soms, op stille middagen - (...) - klom Carl Joseph op een stoel en bekeek het portret van zijn grootvader van dichtbij. (...) Elke zomervakantie vonden de stille gesprekken tussen kleinzoon en grootvader plaats'. (p.42)

'Hij leefde in de schaduw van zijn grootvader! Dat was het! Hij was de kleinzoon van de held van Solferino, de enige kleinzoon. (...) Hij was de kleinzoon van de held van Solferino!' (p.77)

'Moedig word ik alleen als ik aan de oude held van Solferino denk'.

Over intergenerationeel respect in een afbladderend Habsburgs keizerrijk.

Paul Strijp, 10 februari 2023

 

De fauvist Van Dongen had zijn schaapjes op het droge

'Hij weet de juiste kunstcritici voor zich te winnen, wordt gecontracteerd door toonaangevende galeries en neemt deel aan spraakmakende tentoonstellingen'.

Kees van Dongen had ambitie. Ambitie om bij de top van de Franse schilderkunst te horen. Bij Matisse, Braque en Picasso. 'Een scherp gevoel voor netwerken en kansen', lezen we op de speciaal aan hem gewijde tentoonstelling. Van Dongen spreidde zijn kansen, gunde iedereen wat. Zijn missie is pas geslaagd als hij is doorgedrongen tot de kopgroep van de Parijse avant-garde.

Je zou bijna vergeten dat Van Dongen behalve netwerker een veelzijdig schilder was. Met expressieve landschappen, het Parijse uitgaansleven, vrouwenportretten. Later met een oriëntalistische en exotische inslag onder invloed van zijn reizen naar Spanje en Marokko. Hij sluit zich aan bij de fauvisten, de primitieve 'wilden'. Zij onderscheiden zich door een krachtige penseelstreek en expressief kleurgebruik. Op het zelfportret staat Van Dongen als vurig anarchist met lange baard. Hij wil het beeld van 'jonge wilde' onderstrepen.

foto van Van Dongen in zijn atelier

zelfportret, 1909

Hij eindigt overigens als schilder van de internationale elite en jetset in Parijs. Missie geslaagd, schaapjes op het droge.

Paul Strijp, 10 februari 2023

(Bron: Singer Museum, Laren, februari 2023)