Marcel Proust draait zich om in zijn graf

Hij was de man van de droom en de associatie. In plaats van de redenering volgens een oorzaak - gevolg - schema. De man van het toeval in plaats van de gemotiveerde handeling. Aan eenduidige conclusies had hij een broertje dood. Van zijn personages is niet duidelijk hoe ze er uit zien. Hij schetst slechts flarden van hun persoonlijkheid. Met die stijl nam hij afstand van het realisme en bereidde hij de weg voor het modernisme.

Marcel Proust (1871 - 1922). Gedurende meerdere perioden in zijn leven schreef hij in het Grand Hotel in Cabourg, waar hij op de bovenste verdieping drie kamers huurde. Een hotel dat nog steeds bestaat en vandaag de dag wordt geleid door een zakelijke en strakke hotelketen.

Zou Proust zich bij dat aangezicht van het hotel omdraaien in zijn graf?

Paul Strijp, 28 juli 2019

Menselijke tragiek in vier krantenpagina's

"Het leek wel een derdewereldland. Er was zelfs geen eten meer bij de Mac", aldus Sem Jacobs, één van de gestrande reizigers op Schiphol op woensdag 24 juli (de Volkskrant, 26 juli 2019)


Zelden zal de tragiek van de mensheid zich zo hebben samengebald op vier krantenpagina's als die woensdag. Waar het journaal diezelfde avond al melding maakte van twee grote nieuws-items (1. extreme hitte en 2. chaos op Schiphol door een storing in de brandstofvoorziening) konden we twee dagen later alles nog eens op het gemak nalezen in de Volkskrant. Waarin schuilt die tragiek?

Allereerst natuurlijk in het feit dat géén van de gestrande reizigers een verband legde tussen ons massale vlieggedrag en de extreme hitte. Neen, het ontbreken van een hamburger, dat was het werkelijke vraagstuk. Terwijl wetenschappers juist op diezelfde woensdag met het onomstotelijk bewijs kwamen dat de klimaatverandering is toe te schrijven aan menselijk handelen. Nooit eerder in de menselijke geschiedenis heeft de temperatuurstijging op alle plaatsen gelijktijdig doorgezet. Nu wel. Nederland is daarbij overigens het beste jongetje van de klas. Bij ons gaat die stijging namelijk twee keer zo hard.

De tweede tragische factor zit in onze afhankelijkheid van de techniek. Een ondergronds systeem van pijpleidingen weigert en werkelijk niemand kent de oorzaak. Met een -aldus de Volkskrant- niet eerder vertoonde wanorde. De complexiteit van de techniek en ons onvermogen om snel te handelen legt een land dat toch al zucht onder een temperatuur van 41 graden, lam.

Maar gelukkig, als we de aarde zelf niet naar de filistijnen helpen, dan kan het noodlot nog altijd toeslaan. Diezelfde woensdag is dat nog net niet gebeurd, maar het had niet veel gescheeld. De aarde is ontsnapt aan een inslag van een ruimtesteen met een afmeting tussen de 60 en 130 meter. Groot genoeg om de Randstad in puin te leggen, aldus diezelfde Volkskrant op diezelfde woensdag.

Maar de tragiek van de ergste soort zit in het feit dat de Volkskrant pas op pagina 4 drie kolommen wijdt aan -aldus de hoge commissaris van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR- de ergste tragedie op de Middellandse Zee van dit jaar. De verdrinkingsdood van 150 migranten voor de kust van Libië na een schipbreuk.

En oh ja, op pagina 5 is te lezen hoe de top van Forum voor Democratie, groot geworden door een stelselmatige ontkenning van de klimaatcrisis, elkaar de tent uitvecht.

Is dat laatste ook nog tragiek?

Paul Strijp, 28 juli 2019

Le Havre, tussen Rotterdam en Barcelona

De gelijkenis is onmiskenbaar. Beide steden zijn havensteden, de één overigens vele malen belangrijker dan de ander. Beide werden tijdens de Tweede Wereldoorlog gebombardeerd en verloren hun vaste vaarverbinding met New York (de Holland-Amerika-lijn en de France). Een iconische brug over een grote rivier completeert de overeenkomst (de Pont de Normandie over de Seine en de Erasmusbrug over de Maas). 

Maar dan houden de overeenkomsten tussen Rotterdam en Le Havre ook wel op. Wandelend door de stad valt bijvoorbeeld op dat Le Havre geen met Rotterdam vergelijkbare hoogbouw heeft. En dan dringt zich even onmiskenbaar een andere vergelijking op. Die tussen Le Havre en Barcelona.

In Le Havre springt een stalinistisch aandoende architectuur in het oog. Deze is van de dichter van het beton, Perret. En die architectuur doet soms denken aan die van de Catalaan Bofill.

Waar Rotterdam gebouwd is door een keur aan architecten (Oud, Breuer, Staal, Brinkman en Van der Vlugt, Van Berkel en Koolhaas om er maar eens een paar te noemen), kennen Le Havre en Barcelona veel meer één of twee grote meesters die de bouwstijl van de stad hebben bepaald. Gaudí in Barcelona, Perret en Niemeyer in Le Havre. Die laatste tekende voor een paar iconische projecten.

Tot slot. Le Havre kent net als Barcelona, ingeklemd tussen de heuvels, een stadsstrand van een aanzienlijke omvang. Dat van Le Havre is misschien wat schreeuweriger, iets minder ingetogen.

Maar als u zich echt wilt ontspannen in Le Havre, dan moet u bij boekhandel La Galerne zijn. Knus barretje met heerlijke koffie, geweldig assortiment.

De moeite waard, dat Le Havre.

Paul Strijp, 29 juli 2019

"Ik wens u een mooi netwerk toe!"

"Intussen zijn we ruim een jaar verder en kan ik terugkijken op een periode in mijn leven waar ik niets dan narigheid van had verwacht, maar het tegendeel is het geval, hoe ongeloofwaardig dat misschien ook mag klinken".

Was getekend een vrouw van boven de tachtig met dementie. In een open brief wil zij de wereld laten weten hoe zij haar ziekte heeft kunnen dragen. Met hulp van een vriendin die een netwerk om haar heen heeft gebouwd. Iedere deelnemer aan dat netwerk neemt de begeleiding van een deel van haar leven voor zijn of haar rekening. De een helpt bij het beheer van de financien, de ander gaat mee op doktersbezoek en een derde biedt hulp bij problemen met de computer. Waarbij dit lijstje nog lang niet uitputtend is.

"Hulp vragen doe ik niet gauw want ik heb altijd mijn eigen boontjes gedopt", schrijft zij. Maar dit netwerk heeft zij geaccepteerd. "Dit alles geeft me het veilige gevoel dat ik goed ben ingebed en dat is een groot geschenk waar ik niet anders dan heel dankbaar voor kan zijn". De inschatting van de arts is dat het om "...een milde vorm van dementie gaat en dat dit jaren kan blijven zoals het nu is. Wat een geweldig vooruitzicht!"

Wat een levensmoed. Chapeau! Betwijfel of ik die zelf onder dergelijke omstandigheden zou kunnen opbrengen.

Paul Strijp, 9 juli 2019

Ingetogen sfeer op Juno Beach

Veteranen discussiëren met elkaar over de precieze landingsroute van de Canadezen en Britten op Juno Beach. Volwassenen staren voor zich uit. Dankbaar jegens de geallieerden, 75 jaar na dato, voor de 100 dagen van Normandie. Dagen die begonnen op 6 juni 1944 en die aan talloze jonge mensen het leven kostten. Behalve dankbaarheid ook bewondering. Bewondering voor de ingenieuze operatie waarmee een kunstmatige brug werd gebouwd voor de aanvoer van wapens, voedsel en kleren. De golfbrekers en caissons in zee getuigen er nog steeds van. En verder ongeloof. Ongeloof: waarom hebben mensen elkaar dit kunnen aandoen?

Voor het overige is Juno Beach een strand zoals alle andere. Een strand waar kinderen onbezorgd spelen. Een strand zoals een strand behoort te zijn.

Paul Strijp, 7 juli 2019

Houellebecq liet het leven aan zich voorbij gaan en heeft daar spijt van

Hij heeft het leven op zijn beloop gelaten. Soms zag hij dat als een onvermijdelijk lot, soms nam hij zichzelf dat kwalijk. Een slap mietje. Ook zijn twee grote liefdes, Camille en Kate, liet hij lopen. Zij en zijn eigen ouders leerden hem dat de liefde het enige is waarop je kunt vertrouwen. Voor het overige had hij grote problemen met menselijke relaties. Zijn leven eindigde dan ook in ruwe waanzin, in barre eenzaamheid. Volgens zijn arts 'ging hij dood van verdriet'. En de buitenwereld, de wereld om hem heen? Die was een liefdesvernietiger. Te complex, komt zijn belofte niet na. Een neutraal oppervlak zonder reliëf. 

"Alles was van meet af aan duidelijk, extreem duidelijk; maar we hebben ons er niets van aangetrokken. Zijn we gezwicht voor de illusies van individuele vrijheid, open leven, onbegrensde mogelijkheden? Dat kan, die ideeën hingen in de lucht; (...) we hebben niets anders gedaan dan ons eraan te conformeren, ons erdoor laten kapotmaken; en daarna, heel lang, eronder lijden."

Paul Strijp, 6 juli 2019