Amerika loopt helemaal niet voorop

Hoe vaak hoor je het niet? Amerika loopt in alles voorop. Alles wat hier gebeurt, heeft vele jaren daarvóór in Amerika al zijn intrede gedaan. Na vorige week kan ik u vertellen dat dit niet zo is. Vorige week woonde ik een alleraardigste lezing bij van Charles Groenhuijsen, voormalig nieuwslezer en NOS-correspondent in de Verenigde Staten. Bovendien auteur van boeken over datzelfde land.



Zijn boodschap: Amerika beleeft op dit moment een aantal veranderingen die het einde van een tijdperk markeren.

Een langzame acceptatie van het homo-huwelijk. Veranderingen in het denken over gevangenschap, er komen nu veel gevangenen vrij. In steeds meer Amerikaanse staten een legalisering van marihuana. Een jonge generatie die steeds méér deelt, steeds minder auto's aanschaft, steeds meer waarde hecht aan gezondheid en het een bedrijf als McDonalds daarmee knap moeilijk maakt. Maar de belangrijkste verandering: de ontkerkelijking. Steeds vaker zie je kerkgebouwen leeg staan in de States.

Allemaal ontwikkelingen die Nederland al lang achter zich heeft. De ontkerkelijking zette bij ons in de jaren zestig in, nergens ging dat proces zo duizelingwekkend snel. Daar komt bij, zo wist Groenhuijsen te vertellen, dat de kwaliteit van de infrastructuur en de zorg in de States beduidend lager is. Wegen, vliegvelden, de eerste hulp in ziekenhuizen, gevangenissen: ze halen het bij lange na niet bij de voorzieningen in ons land.

Na zo'n avondje vraag je je af: op welke punten loopt Amerika eigenlijk wèl voorop?


Paul Strijp, 23 oktober 2015

Zelfbouw haalt het slechtste en het beste in ons boven

Zelfbouw. Ik had er nooit zo veel beeld bij. Particulieren die een kavel van de gemeente kopen om vervolgens zelf hun huis te ontwerpen en te bouwen. Gisteren ontvouwde dit fenomeen zich in volle omvang voor ons.

 

Tijdens een wandeling door de Buiksloterham in Amsterdam-Noord stuitten we op een afgelegen veldje. Het bleek een veldje voor kampeerders. Kampeerders ergens in the middle of nowhere en dat in het najaar? Jazeker, deze mensen kruipen twee maanden in een caravan om zich zeker te wanen als eerste voor een kavel te kunnen intekenen. Later hoorden we dat veel potentiële kopers niet zelf kamperen, maar Polen of Bulgaren voor veel geld (20.000 euro) laten wachten. Zelfbouw haalt het slechtste in de mens boven.

 

Het resultaat mochten we even later aanschouwen. Ergens een verlaten straatje, tussen de bedrijfsgebouwen. Het ene juweeltje rijgde zich aan het andere. "Het architectenbureau dat wij in de arm hebben genomen, wist het beste van onze woonwensen naar boven te halen. In een creatief en gezamenlijk proces. Niet: wij vragen en de architect draait. Ons huis ging uiteindelijk onze verwachtingen te boven", wist een bewoonster te vertellen.

 

 

 

 

 

Zelf houd ik niet van klussen, in de Gamma of de Praxis waan ik mij altijd een Alice in Wonderland. Maar hier zag ik met eigen ogen: zelfbouw haalt het beste in de mens boven.

 

 

Paul Strijp, 11 oktober 2015





Tegenspraak moet, tegenspraak ontbreekt

Volkswagen dreigt om te vallen. Gesjoemeld met software waardoor de uitstoot van schadelijke stoffen door dieselauto's minder hoog lijkt dan hij in werkelijkheid is. Mag niet. Hoe kon dat zo gebeuren?  Na lezing van een aantal artikelen kwam ik tot de conclusie dat de tragedie van Volkswagen in essentie niet verschilt van die van andere grote bedrijven die een (bijna-)faillissement beleefden.

Vroeger smulde ik van de boeken van Jeroen Smit over de crises die bedrijven als Ahold en ABN Amro hebben doorgemaakt. Uiteindelijk liep hier één grote rode draad doorheen: de topmensen van die bedrijven raakten losgezongen van de werkelijkheid en wisten van gekkigheid niet meer waar de grenzen van hun investeringsdrang lagen. En vielen uiteindelijk hard en pijnlijk van hun voetstuk. Soms met zelfmoord als dramatische afloop.







Op mijn werk hoorde ik onlangs een lezing van Marcel Pheijffer, hoogleraar forensische accountancy. In een bloedstollend betoog analyseerde hij de gang van zaken bij de DSB van Dirk Scheringa, Imtech en de SNS Bank. En wéér hetzelfde verhaal: gebrek aan tegenspraak als gevolg van een angstcultuur onder de medewerkers brachten deze bedrijven aan het randje van of net over de afgrond.

Ooit interviewde ik met co-auteur Henk Bruning voormalig burgemeester Bram Peper voor een boekje over integriteit. Op nederige toon vertelde hij over de omstandigheden die tot zijn val in Rotterdam hadden geleid. "Als burgemeester heb je ook last van mensen in je omgeving, die status ontlenen aan de omgang met jou". Moraal van het verhaal: verwijder de ja-knikkers om je heen.


Met mensen die tegenspraak leveren, de klokkenluiders, loopt het bijna altijd verkeerd af. Ze eindigen in een caravan op een verlaten bedrijventerrein. Het klinkt zo eenvoudig, tegenspraak. Je kunt er ook bijna niet op tegen zijn, maar waarom blijkt het dan toch zo lastig om die te organiseren?

Paul Strijp, 3 oktober 2015