Lakens en gordijnen om de discriminatie van de Roma aan de kaak te stellen

Haar werken barsten van leven, kleur en beweging schrijft het museum in een toelichting op haar oeuvre. Het oeuvre van Matgorzata Mirga-Tas, 47 jaar oud en van Poolse afkomst. Zij maakt, daarbij vaak geholpen door familieleden, grote textielwerken waarvoor ze lakens, gordijnen en andere stoffen gebruikt.

Maar haar werk is niet neutraal. Neen, dat heeft een politieke lading. Zij protesteert tegen de discriminatie van de Roma. Een niet-territoriale natie, misschien wel de meest gediscrimineerde etnische minderheid in Europa. Voor de nazi's waren de Roma minderwaardig, geen zuiver Arisch ras. Dat moest vooral zo snel mogelijk uit de samenleving verdwijnen.

In haar werk hierboven zie ik vooral pijn en stil verdriet. En ook kleur, zeker. Maar leven en beweging ontbreken hier.

Paul Strijp, 26 januari 2025

(Gezien in Bonnefanten Museum in Maastricht)

Zouden de Amerikanen ons weer bevrijden?

 

Je wordt er heel stil van. Zeker in deze tijden van oorlogen in Gaza en Oekraïne en al die dreigingen van komend oorlogsgeweld. Het oorlogskerkhof in Margraten in Zuid-Limburg. Hier liggen meer dan 8.000 soldaten begraven. Soldaten die hun leven hebben gegeven om ons te bevrijden van de nazi's. Merendeels jonge soldaten, vaak begin twintig.

Op een aantal plaatsen hangt de Amerikaanse vlag, halfstok. Je weet niet beter. Hoe vaak hebben je ouders je niet ingeprent dat we de Amerikanen op onze blote knieën moeten danken? En dan nu, nog géén week na de inauguratie van de nieuwe Amerikaanse president, gaat die onvermijdelijke vraag door je hoofd. Een vraag die je verdringt, die je impertinent vindt. Immers, we zijn niet op dit kerkhof om aan onze eigen toekomstige veiligheid te denken. We zijn hier om deze jongen mensen te herdenken.

Maar toch, zouden de Amerikanen ons weer bevrijden?

Paul Strijp, 26 januari 2025   

Ook een afbladderende poster kan een boodschap overbrengen

 

De essentie zit altijd in de eenvoud.

Ja, denk je dan, dáár gaat het om. Leraar worden, dat doet ertoe. En voor het overbrengen van die boodschap is dus niet zo heel veel nodig. Wat posters op een aanplakbord in de openbare ruimte. En zelfs als die posters afbladderen, dan nog raakt de boodschap je.

Kort en goed, we hebben niet altijd grootse en geldverslindende wervingscampagnes nodig. Niet altijd spotjes op televisie of social media.

Ga daarom naar de Catharinastraat in Maastricht, een zijstraat van de bekende Boschstraat. Niet bepaald een straat die uitnodigt om doorheen te lopen, die Catharinastraat, toen ik er toevallig belandde rook het er enorm naar urine. Maar die geur weegt ruimschoots op tegen de rijkdom van deze oer-communicatie.

En mochten die posters er niet meer hangen, troost u dan met de gedachte dat ze dat wel hebben gedaan.

Paul Strijp, 4 januari 2025

Zet je oogkleppen af

'Hoe moeten we kijken? Vanuit welk oogpunt? Waar moeten we naar uitkijken? Met wie moeten we kijken? Wie mag er meerdere gezichtspunten op na houden? Wie raakt er verblind? Wie heeft er oogkleppen op? Wie duidt dat wat we zien?'

Zo maar wat vragen. Vragen die filosofe Donna Haraway (1944) opwerpt bij de activiteit 'kijken'. Opgetekend in Museum MORE in Gorssel.

Om jezelf vervolgens te betrappen op je eigen oogkleppen. Je eigen associatieve waarneming. Dat is eigenlijk geen waarneming maar een onbewuste verbinding. Zo wist ik bij het zien van onderstaande afbeelding meteen en zeker dat ik keek naar een zogeheten 'panopticum'. Een ontwerp voor een koepelvormige gevangenis, zoals we die kennen in Haarlem en Breda. Bedacht door de Britse filosoof Jeremy Bentham. 

Tot ik dichterbij de afbeelding kwam en las dat deze geïnspireerd was '.... op de binnenkant van een schoorsteen van een Belgische elektriciteitscentrale, die in 2007 werd gesloten omdat hij extreem vervuilend was.'

Central, 2017

Amélie Scotta

Grafiet op papier

Haraway drukt mij nog eens met de neus op de feiten. Wees voorzichtig met te snelle waarnemingen. Zet je oogkleppen af en vraag je af wat je nu echt ziet.

Paul Strijp, 2 januari 2025

Het begon allemaal zo vrolijk in de Bijlmermeer

In tegenstelling tot de Westelijke Tuinsteden wilde de Bijlmermeer  maar niet populair worden bij Amsterdammers. De Bijlmermeer was vaak de laatste keuze. Daar ging je pas wonen als je in Noord, Purmerend of Lelystad echt geen woning kon of wilde krijgen. De Bijlmermeer, dat stond voor leegstand, een lage woonduur en veel verhuisbewegingen. Lees het boek dat Marcel van Engelen over Amsterdam vanaf 1980 heeft geschreven.

Hoe anders waren de verwachtingen bij de start. Gelijkheid was het allesbepalende ideaal. De sociaal-democratie kon hier een buurt bouwen naar haar hart. Het optimisme onder de toekomstige bewoners was dan ook groot. Ruime portiek-etage-flats, veel speelruimte voor kinderen, wonen - werken - recreatie allemaal keurig gescheiden. Aan dit optimisme moest ik denken bij het zien van onderstaande foto.

 'Kinderen spelen op stapels bouwmaterialen'

Onderschrift bij fragment van een foto van Ata Kandó

Te zien in de tentoonstelling 'Al die Amsterdamse mensen. Foto's 1970 - 1990'

Amsterdams Stadsarchief 

Het liep allemaal anders. De Bijlmermeer werd een probleembuurt. Lees Van Engelen. Maar diezelfde Bijlmermeer is inmiddels aanzienlijk verbeterd en opgeknapt. Niet in de laatste plaats door de grootschalige sloopoperatie. Wat niet wegneemt dat de drugshandel nog steeds een aantrekkingskracht op jongeren heeft. En de sociaal-economische verschillen zijn blijven bestaan. Zowel tussen huishoudens in de Bijlmermeer als ook in de vergelijking met andere buurten van Amsterdam.

De geschiedenis van de stedenbouw hangt van teleurstellingen en desillusies aaneen. Zie bijvoorbeeld de stad Brasilia, mislukt vanwege een te streng doorgevoerde scheiding van functies. Het voorbeeld van de Bijlmermeer toont dat met lef om grootschalig veranderingen door te voeren op een ooit gekozen concept, lees om grootschalig te slopen, toch nog gered kan worden wat er te redden valt.

Op dat punt verdient de gemeente Amsterdam een pluim.  

Paul Strijp, 2 januari 2025

Op de veemarkt in Terschelling komt de politieke sympathie vanzelf

 

Het leek een film waarnaar we keken. De veemarkt in een dorp op Terschelling. Wat kregen we voorgeschoteld?

Tegen een allervriendelijkst decor van voornamelijk eilanders die boden op een rund of gewoon wat zuivelproducten kochten, stonden een aantal grote koeien. Het zullen er twee of drie geweest zijn. Deze werden door een paar veehouders een transportwagen in gedirigeerd. Daar hadden die koeien duidelijk geen zin in. Dus verroerden zij zich niet. Voor geen meter. Wat aan de kant van de veehouders alleen maar tot meer agressie leidde. Door nog harder met een stok op de poten van het beest te slaan. Voor zover met het blote oog waarneembaar was er geen sprake van stroomstoten.

De paar bezoekers van de markt die dit tafereel aanschouwden, voelden allemaal aan hun water dit deugt niet. Dus begon iemand  opnamen te maken. Dat beviel de veehouders duidelijk niet. Wilt u daarmee stoppen, anders krijgen we volgend jaar geen vergunning! snauwde één van hen de filmer toe.

Soms hoef je er niks voor te doen om sympathie voor een politieke partij te voelen, dat gaat dan allemaal vanzelf.

Paul Strijp, 1 januari 2025